ساخت قرآن معیار توسط مفسران و قرآن‌پژوهان ایرانی

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، نکوداشت محمود روحانی، استاد برجسته اپیدمیولوژی و آمار پزشکی، قرآن‌پژوه نامدار و صاحب کتاب «المعجم الاحصانی الالفاظ القرآن الکریم» امروز دوشنبه 26 تیرماه، در باشگاه مفاخر و پیشکسوتان دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد.

محمود روحانی، قرآن‌پژوه نامدار؛ این مراسم را بهانه‌ای برای ارائه یک پیشنهاد دانست و گفت: پس از اینکه «المعجم الاحصانی الالفاظ القرآن الکریم» موفقیت‌های اعتباری کشور را داشت و در غرب مورد توجه قرار گرفت، متوجه شدم که کار گوستاو فلوگل در «نجوم‌‌الفرقان فی اطراف‌القرآن» و کار محمد فؤاد عبدالباقی در «المعجم المفهرس لألفاظ القرآن الکريم» و کتاب من «المعجم الاحصانی الالفاظ القرآن الکریم» همسو در کنار هم برای کاربرد در دائره المعارف‌ها معرفی شدند. این مطلب به نشان داد اگر کار جدی و نیت پاک باشد، کار خودش را نشان خواهد داد، ولو اینکه صاحبان قدرت به آن کاری نداشته باشند و توجهی نکرده باشند.

وی بیان کرد: مصمم شدم که این کار را به توصیه دوستان ادامه دهم. برای کار بعدی در جست‌وجوی سخت‌ترین کاری که در حوزه قرآنی وجود دارد، بودم که تشخیص و تعیین مرزهای موضوعی در قرآن کریم به نظرم رسید. بررسی در 70 تفسیر را انجام دادیم. اینکه در هنگام عرضه این تفاسیر به قرآن کدام یک را می‌پذیریم، بنابراین این مسئله، ساده نیست.

روحانی با اشاره به اینکه علاوه بر ضرورت تدبر در قرآن، باید در جست‌وجوی اسنادی هم باشیم، ادامه داد: هم اکنون دو تحقیق در جهان مطرح است. یکی تفسیر آن چیزی است که به عنوان «قرآن مورخان» مطرح است که با مشارکت سی تن از پژوهشگران جهانی و به سرپرستی محمدعلی امیرمعزی در فرانسه انجام شده است. دیگری کتاب «تفسیر معاصرانه قرآن کریم» حاصل تلاش جمعی از محققین قرآنی زیر نظر سیدحسین نصر است. با بررسی وضعیت این دو تفسیر دریافتیم که تفسیر مفسران تاریخی همخوانی دارد و اگر کتاب ما به یاری دوستان به پایان برسد، می‌تواند سومین کتاب باشد که علاوه بر آنچه در تحقیقات قرآنی وجود داشته، به عنوان تطبیق مورد مقایسه قرار گیرد. 

وی با ابراز امیدواری از به پایان رسیدن این کتاب تا پایان سال، آن را از الطاف الهی دانست و گفت: مسئله این است که این تقسیماتی که وجود دارد، اثر یک نفری محقق است برای مثال در تفسیر مقاتل ابن سلیمان چنین گفته شده و در تفسیر التبیان چنان گفته است. شاید به ذهن بیاید که اگر این تفسیر دسته جمعی می‌بود، شاید این اشکالات پیش نمی‌آمد. اما باید دانست که کارهای تفسیر جمعی هم نتوانست پاسخ دهد. به عنوان مثال تفسیر نمونه تحت نظر و اشراف آیت‌الله مکارم شیرازی انجام شده و ایشان در هر جلد از تفسیر همکاران و کمک‌کارانشان را نوشته‌اند که 18 تا 20 نفر از پژوهشگران برجستگان حوزه هستند.

این قرآن‌پژوه نامدار با ارائه نمونه‌هایی از اشکالات مقاطع در این تفسیر اظهار کرد: هیچ‌گاه این اشکالات از عظمت آن کار نمی‌کاهد و از این جهت بیان کردم که برای کار جدیدی که می‌خواهم پیشنهاد دهم، کفایت نمی‌کند. به فرمایش علی (ع) «إذا تَمَّ أمرٌ بَدا نَقصُهُ... هنگامی که کاری تمام شود، نقایصش دیده می‌شود».

وی اهمیت مطرح کردن این موضوع را اینگونه یادآور شد: امروز صدمین سال از روزی است که ملک فواد اول پادشاه مصر استادان نمونه را انتخاب کرد تا قرآن مصحف‌الملک را درست کردند و همان قرآنی است که عثمان‌طه با خط زیبا نوشته است.

روحانی با پیشنهاد ساخت قرآن معیار به مفسران و قرآن‌پژوهان ایرانی توضیح داد: قرآن معیار به این معنا که در هر جای دنیا مفسران، قاریان و مترجمان همگی در مقطع دانستن آیه وفاق داشته باشند. البته باید پیش‌بینی کرد، حتی با انجام این کار، ممکن است در آینده کسانی پیدا شوند و اشکالاتی بر این کار داشته باشند که مجموع فعالیت مفسران ما در این زمان است.

این قرآن‌پژوه نامدار افزود: کسانی که در این کار وارد می‌شوند، اولا باید در کار خود خبیر و دانشمند باشند، همچنین انسان‌هایی باورمند که به کار خود عشق بورزند. چنانکه «شود آسان ز عشق کاری چند/که بود نزد عقل بس دشوار». اگر آن تیم تشکیل شود، این کار پا می‌گیرد، اما اینکه کجا این کار باید انجام شود را نمیدانم، آیا بنیاد پژوهش‌های آستان قدس رضوی بر این کار قادر است؟ آیا دانشگاه رضوی توان انجام این کار را دارد؟  و یا ... .

وی با استمداد از استاد ایازی در انجام این مهم، بیان کرد: امروز و این استمداد به یادگار می‌ماند، زیرا می‌دانم که اثرات این کار در علوم قرآنی چه کارها خواهد کرد. زیرا می‌دانم این تشتت کنونی، اجتهاد را از بین می‌برد. در مطالعه کتاب المعجم المعیار که چاپ خواهد شد، نشان داده می‌شود از قرن هشتم تا پایان قرن سیزدهم در این زمینه حرکتی نشده است. بنابراین این کار باید انجام شود.