اعتقاد به برزخ و قیامت جایگاهی عقلانی دارد
استاد حوزه و دانشگاه با تأکید بر اینکه اعتقاد به برزخ و قیامت در حوزه عقل و استدلال قرار می‌گیرد، گفت: همان‌گونه که وجود خداوند به‌طور عقلانی اثبات می‌شود، باور به قیامت نیز اثبات‌پذیر است و مستندات علمی تنها می‌توانند در مرحله دوم به تقویت یقین ما کمک کنند.
اعتقاد به عالم برزخ و قیامت از باورهای ریشه‌ای و مشترک در ادیان الهی است؛ باوری که همواره ذهن اندیشمندان و مؤمنان را به خود مشغول کرده است. بسیاری این پرسش را مطرح می‌کنند که آیا باور به برزخ و قیامت با شواهد علمی قابل اثبات است یا باید در ساحت عقل و استدلال مورد بررسی قرار گیرد؟
پاسخ به این پرسش‌ها به‌ویژه در دنیای امروز، که علوم تجربی بر بسیاری از حوزه‌های معرفتی سایه انداخته، اهمیتی دوچندان یافته است. در نگاه اسلامی، برزخ و قیامت تنها یک عقیده سنتی یا تقلیدی نیست، بلکه جایگاهی عقلانی دارد و ارتباطی عمیق با مسئله توحید و عدالت الهی برقرار می‌کند.
در همین خصوص، خبرنگار ایکنای خراسان‌رضوی با حجت‌الاسلام حسن باقریه یزدی، استاد حوزه و دانشگاه، گفت‌وگویی داشته است که در ادامه می‌خوانیم؛
ایکنا _ چرا اصل اعتقاد به برزخ و قیامت را باید در حوزه عقل و استدلال جست‌وجو کرد و نه در علوم تجربی؟
اصل باور به برزخ و قیامت امری استدلالی و عقلی است و در حوزه علوم تجربی جای نمی‌گیرد، بلکه به قلمرو ماوراءالطبیعه تعلق دارد؛ یعنی همان‌گونه که وجود خداوند با استدلال عقلی اثبات می‌شود، اعتقاد به قیامت نیز به‌صورت عقلی اثبات می‌شود.
خداوند فرموده است: اگر انسان حتی یک خطا مرتکب شود ممکن است سال‌ها به‌سبب همان خطا مورد عتاب قرار گیرد و این از عدالت خدا به دور نیست. برخی عقوبت‌ها دائمی هستند؛ زیرا نتیجه طبیعی اعمال به‌شمار می‌روند، مانند غفلتی که باعث فرو رفتن چاقو در چشم می‌شود و پیامدی دائمی دارد. اگر گناهان را کوچک بشماریم یا بر آنها اصرار بورزیم، مجازات الهی گریبان‌گیرمان می‌شود. خداوند ما را با آگاهی مطلق و در کمال فقر آفریده است. اگر خطا کنیم، در واقع ناسپاسی کرده‌ایم و مجازات لازمه چنین رفتاری است؛ هیچ‌یک از این موارد با عدالت خداوند منافاتی ندارد.
ایکنا _ مراتب متفاوت بهشت و جهنم بر چه اساسی شکل می‌گیرد؟
تقسیم این مراتب براساس اعمال ماست و رشد و تغییر انسان از آغاز آفرینش تا آخرت ادامه دارد. مقوله زمان، مختص عالم دنیاست و در برزخ به همین معنا وجود ندارد؛ در آنجا زندگی به‌صورت «خالدین فیها» جریان دارد. مفسران برای فهم این موضوع به اندیشه فرو رفته‌اند، اما ذهن محدود انسان توان درک کامل مفهومی نامحدود را ندارد.
ایکنا _ نقش تمرین تدریجی و توجه به امور جزئی در تقویت ایمان چیست؟
ایمان به‌صورت تدریجی تقویت می‌شود. در حدیثی آمده است: «المجاز قنطره الحقیقه»؛ یعنی امور مجازی پلی برای رسیدن به حقیقت‌اند. از درک امور کوچک می‌توانیم به فهم مسائل بزرگ برسیم.
برخی مسائل مانند حرمت شراب‌خواری نمونه‌ای از فلسفه احکام هستند. این عمل علاوه بر خسارت‌های دنیوی، آثار اخروی دارد. وقتی انسان از لذت‌های زودگذر می‌گذرد تا به لذت‌های پایدار برسد، در واقع ایمان خود را تقویت کرده است.
خداوند فرموده است: «گمان مبرید شما را بیهوده آفریده‌ام.» هیچ‌یک از نشانه‌ها و قرائن، علت تام ایمان به برزخ نیستند، بلکه دلیل اصلی، اثبات عقلانی وجود خداوند است. وقتی وجود خداوند و عدالت او قطعی باشد، عقل حکم می‌کند که برزخ و قیامتی نیز در کار است. بنابراین اصول دینی استدلالی‌اند و تقلیدی نیستند.
انتهای پیام
