دو فساد و طغیان بنیاسرائیل، وعده قطعی و تخلفناپذیر الهی است
صاحب تفسیر «مشکاة» گفت: قرآن کریم در آیات سوره اسراء از دو فساد بزرگ و دو طغیان شدید بنیاسرائیل خبر میدهد؛ طغیانی که هم نافرمانی از خداوند و هم ظلم به خلق را دربرمیگیرد.
به گزارش ایکنا از خراسانرضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، در نشستی که محتوای آن از کانالهای مجازی منتسب به این مفسر قرآن کریم منتشر میشود، با موضوع «قانون خداوند در باب طغیان و سرکشی انسانها» اظهار کرد: در آیه هفتم و آیات پس از سوره «اسراء»، قرآن کریم وارد بخشی از حکایات بنیاسرائیل میشود؛ آیاتی که پیشتر با تعبیر «وَقَضَیْنَا إِلَیٰ بَنِی إِسْرَائِیلَ فِی الْکِتَابِ لَتُفْسِدُنَّ فِی الْأَرْضِ مَرَّتَیْنِ وَلَتَعْلُنَّ عُلُوًّا کَبِیرًا» مطرح شده است. خداوند در این آیات، بهصراحت خبر میدهد که بنیاسرائیل دو بار دچار فساد بزرگ و دو طغیان سنگین، در سطحی از علو و استکبار شدید، خواهند شد؛ طغیانی که هم ناظر به سرکشی در برابر خداوند است و هم ظلم و تعدی نسبت به خلق.
وی افزود: قرآن همانگونه که از آینده سخن میگوید، در تورات نیز گزارشهایی از پیشبینی حوادث دیده میشود. مراد از «کتاب» در این آیه، تورات است و خداوند در آن خبر داده که این دو فساد و طغیان، حتماً واقع خواهد شد. قرآن تعبیر «علو» را برای فرعون نیز به کار میبرد و او را مصداق بالاترین سطح طغیان معرفی میکند؛ از همین رو، طغیان بنیاسرائیل نیز در این آیات، طغیانی فراگیر و سنگین توصیف شده است.
صاحب تفسیر مشکاة با اشاره به ادامه آیات، تصریح کرد: خداوند میفرماید «فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ أُولَاهُمَا»، یعنی هنگامی که وعده نخست فرا برسد، ذات اقدس الهی بندگانی نیرومند، سختگیر و دارای قدرت و صلابت فراوان را بر آنان مسلط میکند. این گروه با شدتی کمنظیر وارد سرزمین بنیاسرائیل میشوند، تا اعماق دیارشان نفوذ میکنند، همه چیز را جستوجو کرده و زیر و رو میسازند و این وعده الهی، وعدهای قطعی و تحققیافتنی است.
انصاری ادامه داد: پس از آن، خداوند میفرماید «ثُمَّ رَدَدْنَا لَکُمُ الْکَرَّةَ عَلَیْهِمْ»، یعنی دوباره قدرت، شوکت، اموال و فرزندان به شما بازگردانده میشود؛ شما به لحاظ جمعیت، ثروت و توان اجتماعی تقویت میشوید و به اوج میرسید. در میان این آیات، یک قاعده کلی و جهانشمول نیز بیان میشود: «إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا»؛ اگر نیکی کنید، نتیجه آن به خود شما بازمیگردد و اگر بدی کنید، باز هم پیامدش متوجه خود شماست. هرچند مخاطب اولیه این آیات بنیاسرائیلاند، اما این قانون، قانونی عام برای همه بشر است.
وی با اشاره به وعده دوم الهی گفت: قرآن سپس از «وَعْدُ الْآخِرَةِ» سخن میگوید؛ یعنی دومین فساد و طغیان بنیاسرائیل. در این مرحله نیز گروهی میآیند که اندوه و ذلت را بر چهرههای آنان مینشانند، وارد مکان عبادت آنان میشوند و همانگونه که بار نخست وارد شدند، اینبار نیز با شدتی بیشتر دست به تخریب میزنند. تعبیر «تَتْبِیرًا» در آیه، به معنای ویرانی کامل و هلاکت مطلق است؛ یعنی همه نشانههای قدرت، استکبار و سرکشی بنیاسرائیل بهطور کامل نابود میشود.
صاحب تفسیر مشکاة در توضیح واژه «مسجد» در این آیات، گفت: اگر این وقایع را مربوط به پیش از اسلام بدانیم، مسجد به معنای مصطلح اسلامی نیست، بلکه به معنای «محل عبادت» است؛ همان بیتالمقدس یا معبد یهودیان. اما قرآن با نگاهی آیندهنگر، این مکان را «مسجد» مینامد؛ چراکه در آینده به مسجدی برای مسلمانان تبدیل خواهد شد.
انصاری با اشاره به اختلاف دیدگاه مفسران افزود: در میان مفسران، بحثهای فراوانی درباره زمان تحقق این دو فساد وجود دارد؛ برخی آنها را مربوط به پیش از نزول قرآن میدانند و برخی احتمال میدهند یکی پیش و دیگری پس از نزول قرآن رخ داده باشد. ظاهر آیات، بهویژه با توجه به افعال ماضی بهکاررفته، نشان میدهد که هر دو واقعه پیش از نزول قرآن اتفاق افتاده است.
وی ادامه داد: براساس شواهد تاریخی، وعده نخست به حمله گسترده بختالنصر، پادشاه بابل، بازمیگردد؛ حملهای که در آن، سرزمین یهودیان ویران شد، بیتالمقدس به آتش کشیده شد، توراتها از میان رفت و دهها هزار نفر از یهودیان به اسارت برده شدند و حدود ۷۰ سال در تبعید به سر بردند. پس از آن، کوروش کبیر، پادشاه ایران، بابل را فتح کرد، یهودیان را آزاد ساخت، امکانات و سرمایه لازم را در اختیار آنان قرار داد و زمینه بازگشت و بازسازی معبد و سرزمینشان را فراهم کرد؛ واقعهای که در منابع تاریخی یهود و غیر یهود بهطور گسترده ثبت شده است.
صاحب تفسیر مشکاة تأکید کرد: وعده دوم الهی نیز به حمله رومیان و ویرانی مجدد بیتالمقدس بازمیگردد؛ حملهای که پیش از میلاد حضرت عیسی(ع) رخ داد و در آن، سپاهیان روم به فرماندهی «تیتوس»، شهر را با خاک یکسان کردند، هزاران نفر را کشتند و سلطه رومیان برای سالها بر این سرزمین حاکم شد.
انصاری بیان کرد: نکته مهم این آیات، بیان یک سنت قطعی الهی است؛ سنتی که بر اساس آن، هرگاه فساد، طغیان و استکبار فردی یا اجتماعی به اوج برسد، سرنگونی آن حتمی است. ابزار این سرنگونی ممکن است انسانها و حوادث تاریخی باشند، اما اصل ماجرا، تحقق وعده تغییرناپذیر خداوند است. قرآن در کنار این هشدار، باب رحمت را نیز باز میگذارد و میفرماید: «عَسَیٰ رَبُّکُمْ أَنْ یَرْحَمَکُمْ»؛ اگر بازگردید، رحمت الهی شامل حال شما خواهد شد، اما اگر بار دیگر به فساد بازگردید، سنت الهی نیز تکرار خواهد شد.
انتهای پیام
