مسعود پنجه، استاد ممتاز قرآن کریم در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، با اشاره به خلأها و مشکلات حوزه قرآنی در سال 94 عنوان کرد: طبق روال همیشه، همه نهادها و سازمانها مسابقات قرآن برگزار میکنند اما نکتهای که همه مراکز از یاد بردهاند، این است که هیچ پیشزمینه آموزشی برای این مسابقات در نظر گرفته نمیشود.
وی با اذعان به اینکه هر سال یک سری چهرههای تکراری با همان سطوح قبلی در مسابقات شرکت میکنند و هیچ اتفاق جدیدی را شاهد نیستیم، افزود: متأسفانه هیچگونه برنامه آموزشی برای ارتقاء این افراد انجام نمیشود. بنده چون خود دبیر قرآن آموزش و پرورش هستم و از نزدیک با حوزه قرآن در این نهاد در ارتباطم مشاهده میکنم که آموزش و پرورش اصلا به موضوع قرآن اهمیت نمیدهد.
استادپنجه با اظهار گلایه از عدم توجه آموزش و پرورش به درس قرآن اظهار کرد: به عنوان نمونه میتوان گفت هیچ برنامهای برای ارتقاء سطح علمی معلمان قرآنی این نهاد و مشکلات پیشروی آنان پیشبینی نشده است. از سوی دیگر اگر در یک مدرسه، معلم قرآن برای تدریس نباشد، این درس به عنوان اضافهکار به معلمان دروس دیگر پیشنهاد میشود و نظارتی هم بر این موضوع وجود ندارد.
وی با ذکر این مطلب که تدریس قرآن کریم نباید امری ساده انگاشته شود، تأکید کرد: مدرس قرآن باید دارای پیشزمینه و آمادگیهای لازم در این حوزه باشد. برخی معلمان وقتی درس قرآن به آنان پیشنهاد میشود به جهت پر کردن ساعات اضافهکار خود و بدون اینکه دوره یا کلاس خاصی را در این زمینه گذرانده باشند، آن را میپذیرند در حالی که بیشتر ساعات این کلاس را در دفتر و یا در حال صحبت با سایر همکاران خود به بطالت میگذرانند.
سرمایهگذاری بر روی قرآن را باید از آموزش و پرورش آغاز کنیماین استاد قرآن کریم در ادامه با تأکید بر این نکته که سرمایهگذاری بر روی قرآن را باید از آموزش و پرورش آغاز کنیم، بیان کرد: اکنون مسابقات قرآن در سطح شکوفهها از اوقاف به آموزش و پرورش واگذار شده است، این خوب است اما با کدام بستر؟ فرزندی که خود نخبه قرآنی و علاقهمند است اگر در آموزش و پرورش هم بستری برایش فراهم نشود، در جلسات و مؤسسات قرآنی ثبتنام و پیشرفت میکند.
وی اضافه کرد: اما آیا قرآن تنها برای کسانی است که به قرآن علاقهمندند و صدای خوب و یا خانواده پیگیری دارند؟ اگر قبول داریم قرآن برای همه است پس چرا در آموزش و پرورش بستری را فراهم نمیکنیم تا همه بتوانند از آموزش قرآن بهرهمند شوند؟
استادپنجه همچنین عنوان کرد: به عنوان نمونه در حال حاضر رادیوقرآن با همکاری آموزش و پرورش در حال برگزاری یک سری آموزشهای قرآنی برای معلمان است اما چند درصد از همین معلمانی که دارند به عنوان اضافهکار و بدون تخصص قرآنی تدریس میکنند از این موضوع مطلعاند؟ به طور قاطع میگویم هیچکدام از این موضوع مطلع نیستند. خود من نیز از آنجایی که همیشه رادیو قرآن را گوش میکنم، مطلع شدم و گرنه از طرف آموزش و پرورش هیچگونه اطلاعرسانی انجام نشده است.
لزوم تعامل آموزش و پرورش با مؤسسات قرآنیوی در بخش دیگری از این گفتوگو بیان کرد: درد ما این است که مؤسسات قرآنی دارند کار قرآنی میکنند اما برای چه کسانی؟ برای افرادی که خود به قرآن علاقهمند و پیگیر هستند. متأسفانه قرآن ما به جای اینکه فراگیر و عمومی باشد منحصر به افرادی خاص شده است. مؤسسات قرآنی، معلمان خوب را جذب خود میکنند، پس چرا آموزش و پرورش برای ارتقاء قرآن چنین کاری را نکرده و از این مؤسسات مدد نگیرد؟
به گفته این معلم قرآن یکی از اقدامات مفیدی که میتواند در سال 94 انجام بگیرد، تعامل آموزش و پرورش با مؤسسات قرآنی است به گونهای که معلم قرآن با یک سازوکار و فرمول مشخص توسط مؤسسات تأیید شده و بعد تدریس کند. اگر این روال طی شود مسلما دانشآموز نیز از کیفیت تدریس قرآن راضیتر خواهد بود.
اغلب دانشآموزان ما حتی به روخوانی قرآن هم مسلط نیستندوی با ذکر این نکته که قرآن در درجه اول خواندنی است به این معنا که باید خوب آموزش داده شود تا مردم بتوانند آن را قرائت کنند، پس از آنکه به قرائت مسلط شدند در آیاتش تأمل و تدبر کنند، یادآور شد: اما متأسفانه همین مرحله اول اصلا اتفاق نمیافتد تا به مراحل بعدی برسد و مشکل اغلب دانشآموزان ما در آموزش و پرورش این است که حتی نمیتوانند قرآن را درست روخوانی کنند! بنابراین ضروری است آموزش و پرورش با مؤسسات یا هر سازوکار دیگری که میتواند راهگشا باشد، تعامل کند و همانطور که معلمان سایر دروس را گزینش میکند، معلمان قرآن هم گزینش شوند.
مؤذن و قاری حرم رضوی مهمترین درس در آموزش و پرورش را قرآن میداند و معتقد است اگر دروسی مانند ریاضی و فیزیک و... به درد دنیای دانشآموزان میخورد، قرآن دنیا و آخرت آنان را تأمین میکند.
دارالقرآنها به محلی برای ارتقاء نخبگان قرآنی مدارس تبدیل شده استاستادپنجه در ادامه در خصوص دارالقرآنهای این نهاد میافزاید: به گمان من دارالقرآنها نیز به محلی برای ارتقاء نخبگان مدارس تبدیل شده است، نخبگانی که اگر در این مکانها ثبتنام نکنند در مؤسسات و محافل قرآنی خود را تغذیه خواهند کرد، پس در این مکانها نیز عملا اتفاق خاصی نمیافتد.
وی در همین خصوص پیشنهاد کرد: دارالقرآنها برای اینکه بتوانند موفق عمل کنند باید نیروهای متخصص در حوزه قرائت و آموزش قرآن در هر منطقه را شناسایی و گزینش کنند و آنان را همچون طبیب دوار و پزشکی قرآنی به مدارس گسیل کنند تا نواقص و اشکالات آموزش قرآن در مدارس آنالیز و کشف شود.
این استاد قرائت اضافه کرد: مواردی همچون شخصیت قرآنی معلمان مدارس، سطح تخصص آنان، میزان رغبت دانشآموان به این درس، دغدغه قرآنی مدیران و معاونان مدارس و اینکه آیا اصلا در این مدارس میتوان کار قرآنی کرد و مواردی از این دست باید به صورت دقیق توسط این افراد مورد بررسی قرار گیرد تا نقاط ضعف قرآنی مدارس شناسایی شده و نقاط قوت آن تقویت و تشویق شود.
لزوم شناسایی و کشف استعدادهای ناشناخته قرآنی توسط دارالقرآنهاوی با تأکید بر لزوم شناسایی و کشف استعدادهای ناشناخته قرآنی در دارالقرآنها تصریح کرد: باید برای افرادی که مستعد قرآنیاند اما هنوز فرصتی برای بروز و ظهور استعدادهای خود نیافتهاند هزینه شود. هفتهای یک تا دوبار این افراد را به دارالقرآنها بیاورند زیرا دارالقرانها جای اینگونه افراد است نه نخبگان قرآنی. بودجههای قرآنی اگر اینجا و برای ارتقاء این افراد هزینه نشود پس کجا میخواهد هزینه شود؟
طرح ملی تلاوت نیز معطوف به نخبگان قرآنی استاستادپنجه در بخش دیگری از اظهاراتش به طرح ملی تلاوت اشاره کرد و گفت: طرح ملی تلاوت طرح خوبی است و خود من نیز به نوعی با آن مرتبط هستم و مدیریت و تدریس جلسه قرآن آنها که به صورت هفتگی در حسینیه الزهرا(س) برگزار میشود با بنده است؛ همچنین در مؤسسه نیز تدریس یکی از سبکها به بچهها را من بر عهده دارم اما با همه این اوصاف معتقدم این طرح نیز به سراغ مستعدهای قرآنی میرود.
وی با انتقاد از اینکه آیا ما نباید تنها به دنبال جذب افرادی باشیم که استعداد صوت و لحن دارند، عنوان کرد: باید به گونهای بسترسازی شود تا افرادی که استعداد صوتی یا آهنگ ندارند در رشتههای دیگری چون مفاهیم، تفسیر و ... جذب شوند؛ البته این طرح، طرح بسیار جامعی است و این موارد در آن لحاظ شده است و برای اینگونه افراد نیز کلاسهای مفاهیم، اخلاق و ... برگزار میکنند اما تأکید من این است که باید برای این افراد نیز برنامهای هدفمند داشت و بستر رشد و ارتقاء آنان را فراهم کرد.
قرآن فقط تلاوت نیستاین چهره قرآنی در ادامه با یادآوری این مطلب که قرآن فقط تلاوت نیست و فراگیری قرآن نباید تنها به عدهای خاص منحصر شود، یادآور شد: آیا فردی که قابلیت صوت و لحن قوی ندارد، باید قرآن را کنار بگذارد؟ مگر ما ادعا نداریم که قرآن کتابی جامع و به روز است و به موضوعات متعددی چون اخلاق، اقتصاد، قصص قرآنی و ... پرداخته است، پس چرا مؤسسات قرآنی ما به جز تعداد اندکی که به حفظ و مفاهیم قرآن نیز میپردازند تنها بر روی روخوانی، روانخوانی و تلاوت متمرکز شدهاند؟
انتقاد از مغفول ماندن جلوههای هنری قرآن کریموی با انتقاد از عدم استخراج جلوههای هنری قرآن متذکر شد: به عنوان نمونه میتوانیم کلاس نقاشی قرآنی برگزار کنیم و آیات و قصص قرآن را تصویرگری یا خطاطی کنیم. اگر به این سمت پیش برویم به تدریج بستر شرکت تیمهای قرآنی در مسابقات که متشکل از قاری، خطاط، نقاش قرآنی و... است، فراهم میشود. به عنوان نمونه دارالقرآن ارومیه با تیمش در مسابقات شرکت میکند و این تیمها با دربرگیری تمام هنرهای قرآنی مسابقات را جذابتر میکنند.
استادپنجه افزود: این امر باعث میشود تا افرادی که قاری نیستند نیز به سمت هنرهای قرآنی سوق پیدا کنند و استعدادهای دیگرشان را پرورش دهند. اگر این اتفاق بیفتد همه مردم ما قرآنی میشوند برخلاف الآن که قرآن مختص جمعی خاص شده است.
وی در بخش دیگری از سخنانش در خصوص برنامههای خود در سال آینده به خبرنگار ایکنا گفت: بنده در کنار شغل معلمی در آموزش و پرورش یک استودیویی قرآنی دارم که در این استودیو از تلاوت و قرائت عزیزان قرآنی مشهدی صدابرداری میکنم و کلیپهای قرآنی میسازم. به عنوان نمونه یک تدوینگر برنامههای تلویزیونی میتواند با در دست داشتن یک آرشیو آیات قرآن را به صورت فیلم تصویرگری کند و این یکی از همین هنرهای قرآنی به شمار میرود.
ساخت کلیپهای قرآنی و ارائه ترجمه صوتی قرآن کریم در سال 95این استاد قرآنی بیان کرد: در حال حاضر حدود 10 کلیپ تصاویر قرآنی را آماده کردهام که هم در پایگاه دارالقرآن آستان قدس رضوی به نشانی www.quran.aqr.ir و هم در کانال آپارات آن بارگذاری شده است و امیدوارم در سال 95 نیز بتوانم حداقل 20 کلیپ قرآنی را آماده کنم؛ همچنین تلاش دارم یک دوره ترجمه کل قرآن ترجمه آیتالله ناصر مکارم شیرازی را با صدای رحیمی، یکی از گویندگان مباحث معارفی رادیوی مشهد آماده کنم.
وی ساخت تیزرهای قرآنی برای ادارات و مؤسسات قرآنی را یکی دیگر از فعالیتهای خود در استودیوی قرآنیاش برشمرد و متذکر شد: در تلاش هستم تا انشاءلله در سال آتی بتوانم حداقل 15 جزء از قرآن کریم را به سبک ترتیل بخوانم. البته در کنار آن سفارشاتی هم از سوی سایر دوستان قرآنی برای قرائت ترتیل در استودیو داریم و انشاءلله بنا داریم تا کل قرآن را با صدای حسین پورکویر، قاری قرآن کریم ترتیلخوانی کنیم.
تأسیس یک مؤسسه قرآنی و تدوین کتاباستادپنجه تأسیس یک مؤسسه قرآنی چندمنظوره که علاوه بر فعالیتهای آموزشی به هنرهای قرآنی نیز بپردازد را یکی دیگر از برنامههایش برای سال آینده عنوان و در ادامه از تدوین کتابش نیز گفت: چندین سال است که در حال تدوین کتابی با عنوان «آموزش روخوانی و روانخوانی قرآن کریم» هستم که علاوه بر مباحث آموزشی، روشتدریس هم به شمار میرود. 17 سال تدریس روخوانی قرآن کریم از جمله در جامعه قاریان مشهد و کسب تجربه در این امر باعث شد تا بتوانم این کتاب را به رشته تحریر درآورم که امیدوارم برای سال 95 آماده شود.
تلاوت در محضر رهبر معظم انقلاب؛ بزرگترین افتخارموی بزرگترین افتخار خود را تلاوت قرآن در محضر رهبر معظم انقلاب عنوان کرد و افزود: ایشان بنده و استاد بزرگوارم، استاد سیدمرتضی ساداتفاطمی را بسیار مورد تفقد و تشویق قرار دادند. از دیگر افتخاراتم این است که در سال 90 با شادروان حاج حمیدرضا عباسی از سوی شورای عالی قرآن به حج تمتع مشرف شدیم و بسیار از مصاحبت با وی لذت بردم. ایشان انسانی باسواد، خوشاخلاق، هنرمند و از لحاظ قرآنی بسیار توانمند بودند که متأسفانه از وجودشان محروم شدیم.
درگذشت قرآنیان؛ تلخترین خاطره سال 94این معلم قرآن درگذشت حمیدرضا عباسی، محسن حاجیحسنیکارگر و استاد ابوالفضل علامی از اساتید برجسته قرآنی در قم را بدترین خاطره و بهترین خاطرهاش در سال 94 را تلاوت سوره کوثر توسط دختر چهارساله خود ذکر و بیان کرد: تلاوت این سوره توسط دختر خردسالم با صدای کودکانهاش بسیار برای من لذتبخش بود.