امضایی برای بخشش زندگی

مرگ‌های زود هنگام در اثر بیماری‌های پیشرفته باعث از بین رفتن انسان‌های زیادی می‌شود. تنها نقطه امید افرادی که از بیماری‌های پیشرفته جسمی رنج می‌برند دریافت عضو جدید و بازگرداندن احتمال زندگی است. اهدای عضو یک عمل پزشکی است که در آن یک یا چند عضو از بدن فرد خارج می‌شود و در بدن شخص دیگری قرار می‌گیرد تا جایگزین عضو آسیب‌دیده یا از دست رفته او شود. اجازه این کار در شرایطی که خانواده‌ها عزادار عزیزشان هستند، آسان نیست اما اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی از جزئیات و شرایط کلی آن موضوع مهمی است.

بیمارستان منتصریه مشهد از جمله بیمارستان‌هایی است که پیوند اعضا انجام می‌شود. با ورود به طبقه دوم این بیمارستان خانواده‌هایی را می‌بینیم که برای قرار گرفتن عزیزان خود در لیست انتظار در مسیر طی امور اداری هستند. در این میان افرادی هم هستند که برای گرفتن داروهای بعد از پیوند مراجعه کرده‌اند.

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، ابراهیم خالقی، مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در حاشیه بازدید از بخش‌های مختلف بیمارستان فوق تخصصی پیوند اعضای منتصریه، گفت: در گذشته بر اساس مبانی فقهی، فردی که دچار مرگ مغزی بود به عنوان فرد زنده شناخته می‌شد که امکان اهدای عضو را نداشت و اگر هم فوت شده بود اهدای اعضای آن دیه داشت و نباید آسیبی به این فرد می‌رسید تا اینکه فتوای تاریخی امام در پیوند اعضا تحول ایجاد کرد. 

وی ادامه داد: برای اهداء عضو از فردی که دچار مرگ مغزی شده به فرد بیمار نیاز به فتوای شرعی بود که برای اولین بار در تاریخ ۳۱ اردیبهشت ۱۳۶۸ دکتر ایرج فاضل(پدر پیوند عضو ایران) نامه‌ای به امام خمینی(ره) نوشتند و در این نامه تمام شرایط فرد مرگ مغزی را توصیح دادند. امام نیز فتوای تاریخی مبنی بر اجازه اهداء عضو از فرد مرگ مغزی به بیمارانی که نیاز به عضو دارند را صادر کردند.  

خالقی با بیان اینکه فتوای امام راحل در پیوند اعضاء ایران تحولی عظیم ایجاد کرد، اظهار: این فتوا صادر شد، اما باید در مجلس قانونی می‌شد و ۱۱ سال طول کشید تا اینکه بالاخره با پیگیری‌های مستمر در سال ۱۳۷۹ این طرح در مجلس شورای اسلامی تصویب شد. پس از تصویب این فتوا، با توجه به اینکه دانشگاه علوم پزشکی مشهد، تهران و شیراز تا آن زمان برداشت کلیه از فرد زنده و پیوند به بیمار را انجام می‌دادند در سال ۱۳۸۰ برای اولین بار اهداء عضو از مرگ مغزی را انجام دادند.

وی با اعلام اینکه از ابتدای به رسمیت شناختن فتوای امام راحل تاکنون پیوند اعضای ۱۳۱۰ نفر مرگ مغزی زندگی مجدد به ۵۶۰۰ بیمار در دانشگاه علوم پزشکی مشهد اهدا کرده است، اظهار کرد: در سال ۱۳۸۰ که این طرح رسمی شد. در دانشگاه علوم پزشکی مشهد فقط ۳ مورد از افراد مرگ مغزی، پیوند اعضا انجام شد و این امر هر سال افزایش پیدا کرد تا اینکه در سال گذشته ۱۲۵ مورد مرگ مغزی رضایت دادند و اعضاء آنها جان ۵۷۰ نفر را که نارسایی عضو داشتند را نجات داد و عمر دوباره به آنها بخشید.

وی افزود: فرهنگ اهداء عضو به عنوان یک فرهنگ زیبا و ایثار در بین مردم نهادینه شده اما قبول اینکه عزیزانشان دچار مرگ مغزی شده هنوز جای نیفتاده چرا که تائید مرگ مغزی را برای مردم جا نینداخته‌ایم. اینکه مردم مرگ مغزی را باور کنند و آگاهی یابند که یک مرگ مغزی توسط چهار متخصص در دو نوبت ویزیت تائید می‌شود و در واقع کسی که به اتاق عمل می‌رود امیدی به بازگشت به زندگی ندارد و شروع کار یک امضای پدر و مادر است که برای ما مجوزی است که عمل پیوند را انجام دهیم. 

مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد ابراز کرد: عمل پیوند در ایران رایگان است اما یکی از ایرانی های مقیم فلوریدا که در ایران عمل پیوند کبد شد می گفت 154 هزار دلار برای پیوند کبد در آمریکا می‌گیرند که البته این هزینه پزشک، اتاق عمل و خدمات بیمارستان است.

وی اظهار کرد: متاسفانه علی‌رغم بسیاری از اطلاع‌رسانی‌ها در مجموع 30درصد افراد مرگ مغزی اعضای خود را به زیر خاک می‌برند در حالی که می‌توانستند جان تعدادی را نجات دهند. در واقع فقط در 70درصد از افراد مرگ مغزی اهدای عضو صورت می‌گیرد.

خالقی تصریح کرد: هر مرگ مغزی می‌تواند به 1 تا 8 نفر عضو اهدا کند از طرفی وقتی فرد کارت اهدای عضو دارد تصمیم‌گیری برای خانواده ساده‌تر و مقاومت خانواده وی برای اهدای عضو کمتر است و بهتر با این قضیه کنار می‌آید. 

وی در خصوص بیشترین عضو اهدایی گفت: کلیه و قرنیه در صدر پیوندهاست، ضمن اینکه پیوندها شامل پیوند قلب، پانکراس(لوزالمعده)، کبد، پیوندهای همزمان مانند کلیه و پانکراس، کلیه و کبد، نسوج، ریه و... در دانشگاه علوم پزشکی مشهد انجام می‌شود.

مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد: تاکنون در دانشگاه علوم پزشکی مشهد تعداد ۱۶۸۸ نفر پیوند کلیه، ۵۵۱ نفر کبد، ۱۱۸۷ پیوند پوست برای بیمارانی که دچار سوختگی شدید شده بودند، ۱۴۵۶ نفر پیوند قرنیه و... انجام شده است که در نتیجه آن ۵۶۰۰ نفر به زندگی برگشتند.

بیش از ۳۰۰۰ نفر لیست انتظار پیوند کلیه

خالقی با اشاره به اینکه فقط در بیمارانی که نارسایی کلیه دارند می‌توان برای زنده بودن دیالیز را جایگزین کرد، بیان داد: بیشترین پیوند مربوط به عضو کلیه است و در حال حاضر بیش‌از ۳۰۰۰ نفر در لیست انتظار و ۲۰۰ نفر آماده پیوند هستند.

وی افزود: میزان بقاء بیماران کبدی و کلیوی یک، سه و پنج ساله است که میزان بقای یکساله 90 درصد و پنج ساله 80 درصد است و این آمار در مقایسه با یک مرکز در آمریکا یک درصد بیشتر است.

خالقی درخصوص مراقبت بیماران پیوندی ابراز کرد: بیماران کبدی سه تا چهار هفته و بیماران کلیوی یک تا دو هفته در بیمارستان بستری هستند و پس از این دوران یک مدت باید در مشهد باشند تا طی چند ماه مرتب ویزیت شوند و تحت نظر پزشک باشند.

مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد گفت: در خصوص خدمات دارویی به بیماران پیوندی که داروهای گرانی است 90 تا 100 درصد داروی بیماران پیوندی توسط بیمه پرداخت می شود که ارائه این خدمات در هیچ کجای دنیا انجام نمی‌شود. بیماری نداشتیم که به علت کمبود دارویی عضو را پس بزند و یا اتفاقی برای بیمار بیفتد.

وی در خصوص ارائه حمایت از خانواده اهدا‌کننده، گفت: طرح حمایت اجتماعی از خانواده اهدا کنند عضو را به مجلس دادیم که در صورت بیمه نبودن خانواده اهدا کننده همسر و فرزندان متوفی بیمه شوند.

خالقی در خصوص فرآیند اهدای کلیه از فرد زنده، گفت: این یک فرآیند خاص است و در برخی از کشورها از فامیل و دوست صمیمی اهدای عضو انجام می شود که در دهه 60 طرحی با عنوان ایرانین مدل ارائه شد تا رابطه مالی بین دهنده و گیرنده عضو برداشته شود بر این اساس مبلغی تعیین شد تا دولت به فرد اهدا کننده بدهد و سال گذشته این مبلغ به 40 میلیون تومان رسیده که از این به عنوان حق الزحمه طول درمان یاد می‌شود.

مرگ روزانه ۸ تا ۱۰ نفر از افراد لیست انتظار پیوند در کشور

مسئول واحد فراهم‌آوری اعضای پیوندی دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اعلام اینکه در شهرستان‌های تحت پوشش این دانشگاه ۷۰ الی ۸۰ درصد خانواده‌های مرگ مغزی برای پیوند اعضا رضایت می‌دهند، مطرح کرد: پیوند اعضا و تایید مرگ مغزی نیازمند فرهنگ‌سازی است و باید عموم مردم این امر را علمی بدانند و با اهداء عضو از افرادی که دچار مرگ مغزی شده‌اند و زندگی آنها برای چند روز توسط دستگاه ادامه دارد جان بیمارانی که برای زندگی مجدد به اعضا نیاز دارند را نجات دهند. در حال حاضر روزانه در کشور بین ۸ تا ۱۰ نفر در لیست انتظار فوت می‌کنند و در سال حدود ۱۰ هزار و ۵۰۰ نفر به دلیل رضایت ندادن خانواده‌های افراد مرگ مغزی جان خود را از دست می‌دهند.

وی در خصوص محدوده سنی برای اهدا و دریافت عضو، گفت: دریافت عضو از زیر هفتاد سال معمولا صورت می گیرد مگر بدن فرد سالم و ورزیده باشد، ضمن اینکه پیوند برای بالاتر از 70 سال هم مناسب نیست اما برای دریافت عضو نوزادانی هم بودند که مادرزادی از عارضه ای رنج می بردند و عمل پیوند روی آنان انجام شده است.

در ادامه مادر آرمان یکی از گیرندگان عضو گفت: وقتی متوجه شدیم آرمان که 9 سال دارد بیمار شده و برای درمان به مغز استخوان نیاز دارد اقدامات لازم را برای درمان انجام دادیم اما پس از آزمایشات امکان اهدا از سوی من و پدرش فراهم نشد اما پس از انجام آزمایشاتی که از دختر چهار ساله ام گرفته شد امیدوار شدیم و خوشبختانه پیوند انجام شد.

سید علی قبا سفیدی از دیگر دریافت‌کنندگان عضو، بیان کرد: من در سال 97 پیوند کبد داشتم. در دوران بیماری حتی توان راه رفتن نداشتم خوشبختانه پس از پنج سال حالم رو به بهبود است و امیدوارم فرهنگ اهدای عضو ترویج و در جامعه نهادینه شود.

علی محمدزاده یکی دیگر از دریافت‌کنندگان ادامه داد: 27 سال دارم. به علت اینکه بیماری لوپوس گرفتم کلیه‌ام درگیر شد و 5 سال قبل از کار افتاد الان یک سال پیوند شدم و حالم رو به بهبود است ضمن اینکه هزینه ای برای این پیوند از من دریافت نشد.

علی گلستانی اهل طرقبه شاندیز از دیگر دریافت کنندگان عضو افزود: سال 96 و یک سال پس از ازدواجم بیمار شدم و نیاز به مغز استخوان پیدا کردم. پس از اینکه اقدامات اولیه انجام شد عمل پیوند مغز استخوان از برادرم روی من انجام و خوشبختانه حال جسمی من خوب و فرزندم به زودی متولد خواهد شد.

وی افزود: افراد با اهدای عضو عزیزانشان که دچار مرگ مغزی شدند جان افراد نیازمند به عضو را نجات می دهند که هر چند برای آنان دشوار است اما زندگی بخشیدن به چند نفر تسکینی بر درد آنان خواهد بود.