پیروزی و شکست منوط بر اختیار انسان و اذن الهی است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاه و مفسر قرآن در نشست مجازی که امروز، ۱۳ اردیبهشت‌ماه در خصوص «کامروایی انسان» برگزار شد، اظهار کرد: در برخی از آیات قرآن کریم نتیجه کار آدمی به عملکرد خود او نسبت داده شده است، اما در برخی از آیات هم این نتیجه به اذن الهی منوط شده است و هیچ تناقض و منافاتی بین این دو تعبیر نیست، زیرا هر یک به بعدی از ابعاد شکل‌گیری عمل انسان اشاره می‌کنند.

وی بیان کرد: نائل شدن آدمی به موفقیت‌ها و شکست‌ها نظام‌مند است و از روی تصادف نیست، زیرا افرادی که به موفقیت رسیده‌اند، با بهره‌گیری از اسباب مادی و معنوی به هدف و مقصود خود دست یافته‌اند و تمام فعل و انفعالاتی که آدمی برای رسیدن به موفقیت انجام می‌دهد، به اذن الهی و قوانین تعبیه شده در هستی است و مقصود از اذن الهی نیز فراهم شدن همین اسباب و مقدمات برای رسیدن به کامیابی است.

انصاری گفت: گرچه در بهره‌ نگرفتن از نعمت‌های الهی و از دست دادن فرصت‌ها و چشیدن طعم تلخ شکست نیز مقصر آدمی است، اما این امر نیز به اذن الهی امکان بروز و ظهور پیدا می‌کند، آدمی با انتخاب و اختیار خویش عملی را انجام می‌دهد و به‌واسطه آن عمل خود را تحت یکی از قوانین الهی در می‌آورد و اگر عمل او پسندیده باشد، به اذن الهی حاصلی ثمربخش و گوارا می‌یابد و اگر ناپسند باشد، به اذن الهی به نتایجی تلخ و ناپسند می‌رسد و با این توضیح، پیروزی و شکست‌های آدمی علاوه بر عمل اختیار خود منوط به اذن و رخصت خداوند است.

این مفسر قرآن اظهار کرد: خداوند در آیه پنجم سوره بقره فرموده است: «أُولئِكَ عَلَى هُدىً مِنْ رَبِّهِمْ وَ اُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ؛ آنان بر هدايتى از سوی پروردگارشان قرار دارند و آنان همان رستگارانند.» کلمۀ «اَلْمُفْلِحُونَ» از ریشۀ «فَلْح» به‌معنای شَقَّ و شکافتن است و به‌ همین ‌دلیل، به کشاورز که زمین را می‌شکافد و دانه در خاک می‌نهد، «فلّاح» می‌گویند. از سوی‌ دیگر، فلاح به‌معنای موفقیت و رسیدن به مطلوب است، البته نه به هر شکل آن، بلکه پیروزی و موفقیتی است که پس از تحمل مشکلات و پنجه‌درپنجۀ سختی‌ها افکندن دست می‌دهد.

وی ادامه داد: رابطه «فلاح»، به‌ معنای کامیابی و رستگاری، با ریشه لغوی این کلمه که به‌ معنای شقّ و شکافتن است، از آن‌رو است که در حقیقت، لازمه رسیدن انسان به موفقیت، گذار از موانع پیش‌ِ رو و شکستن صفوف مشکلات است. «مُفلِح» کسی است که با همت و شجاعت، هراسی از موانع به دل راه نمی‌دهد و از سد دشواری‌ها بی‌مهابا و سبک‌‏بال گذر می‌کند و خویشتن را به کوی کامیابی می‌رساند و شاهد توفیق را در آغوش می‌فشارد.

انصاری گفت: نکته آنکه واژه «فتح» نیز به‌ معنای پیروزی است، اما تفاوت آن با «فلاح» در این است که «فتح» به پیروزی و موفقیتی گفته می‌شود که ممکن است پس از به‌دست‌ آمدن پایدار نباشد و از کف برود، اما آن پیروزی که در معنای فلاح است، باز پس گرفته نمی‌شود و دوام و بقا دارد، بنابراین، فلاح پس از گذشتن از سد مشکلات و دشواری‌ها حاصل می‌شود و پیروزی آن دوام دارد و بعد از به‌دست‌ آمدن، از دست نخواهد رفت.