تقوا؛ لباسی که جان انسان را می‌آراید
صاحب تفسیر مشکاة گفت: همان‌گونه که لباس بدن انسان را حفظ می‌کند، می‌پوشاند و آراسته می‌کند، لباس جان نیز چیزی جز تقوا نیست که نفس انسان را از آلودگی‌ها حفظ کرده و روح او را می‌آراید.
به گزارش ایکنا از خراسان‌رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن کریم در نشست مجازی که امروز ۱۱ شهریور، با موضوع «10 نکته برای چرایی تقوا در حفظ وجود و جان انسان(قسمت دوم)»، اظهار کرد: امیرالمؤمنین علی(ع) در سخنی حکیمانه به حقیقت تقوا و جایگاه آن در زندگی انسان پرداخته و آن را با نعمت «لباس» که خداوند برای بشر قرار داده، پیوند می‌دهد. حضرت می‌فرمایند: «اتَّقوا اللهَ الَّذی ألبَسَکُمُ الرِّیَاش»؛ از خدایی پروا کنید که بر شما «ریاش» پوشاند».
وی ادامه داد: واژه «ریاش» جمع «ریش» است. البته باید دانست که «ریش» در زبان عربی به معنای موی صورت نیست؛ زیرا در عربی برای موی صورت واژه «محاسن» به‌کار می‌رود. «ریش» در اصل به معنای پر پرندگان است و پیش از آن نیز در لغت به معنای «زینت و آراستگی» آمده است. دلیل این نامگذاری آن است که اگر پر از بدن پرنده جدا شود، صورت او زشت و ناپسند می‌شود و زیبایی و آراستگی‌اش از میان می‌رود. به همین سبب به پرندگان «ریش» گفته می‌شود و زیبایی طاووس نیز در پرهایش نهفته است. از همین روست که «ریاش» در قرآن به معنای زینت و زیبایی آمده است.
صاحب تفسیر مشکاة بیان کرد: خداوند فرمود: «ألبسکم الریاش»، یعنی خدایی که زیبایی‌ها را بر شما پوشاند و لباس را برایتان مقرر کرد. در میان تمام مخلوقات، تنها انسان است که از نعمت لباس بهره‌مند است و این امر قانونی الهی و فطری در آفرینش بشر به‌شمار می‌آید. در هیچ نقطه‌ای از جهان یافت نمی‌شود که انسان‌ها برهنه و عریان زندگی کنند، هرچند ممکن است سطح پوشش متفاوت باشد و در حداقل یا حداکثر جلوه کند، اما اصل پوشش، قانونی الهی و نیازی فطری است. خداوند در سوره اعراف می‌فرماید: «یا بَنی آدَمَ قَد أَنزَلنا عَلَیکُم لِباسًا؛ ای فرزندان آدم، ما بر شما لباس نازل کردیم».
انصاری در ادامه گفت: لباس در نگاه قرآن سه کارکرد اساسی دارد؛ نخست آنکه بدن را از سرما و گرما، خطرها، حساسیت‌ها و آسیب‌های محیطی و حتی نور خورشید حفظ می‌کند. دوم آنکه ساتر بدن است و بخش‌هایی از آن را که نباید در معرض دید قرار گیرد می‌پوشاند. سوم آنکه به انسان جلوه و زیبایی می‌بخشد و او را آراسته می‌کند. اما بلافاصله خداوند پس از بیان این سه کارکرد می‌افزاید: «وَ لِباسُ التَّقویٰ ذلِکَ خَیر»؛ و لباس تقوا بهتر است. این بدان معناست که همان‌گونه که انسان برای تن خویش به لباس نیاز دارد، برای جان خود نیز به لباسی برتر نیازمند است.
وی افزود: این لباس جان چیزی جز تقوا نیست. همان‌گونه که لباس بدن، آن را حفظ می‌کند، می‌پوشاند و می‌آراید، لباس جان نیز باید نفس انسان را از آلودگی‌ها حفظ کند، عیوبش را بپوشاند و روح او را بیاراید و این جز با تقوا میسر نمی‌شود. امیرالمؤمنین(ع) با بیانی ژرف این دو حقیقت را به هم پیوند می‌دهد و نشان می‌دهد که تقوای الهی همچون لباسی است که زشتی‌های وجود انسان را می‌پوشاند، او را آراسته می‌سازد و به کمال می‌رساند.
صاحب تفسیر مشکاة عنوان کرد: حضرت سپس به نعمت‌های دیگری که خداوند برای انسان قرار داده، اشاره می‌کند. ایشان یادآور می‌شود که خداوند زندگی و معیشت انسان را گسترده ساخته و این بدان معناست که تقوا مساوی با محرومیت از دنیا نیست. برخلاف اندیشه صوفیانه که بهره‌گیری از نعمت‌های دنیوی را نفی می‌کند، در منطق اسلام، انسان متقی هم دنیای شایسته دارد و هم آخرتی شایسته. چنان‌که امیرالمؤمنین(ع) در نامه به محمد بن ابی‌بکر فرمود: اهل تقوا هم در دنیا بهره‌مندند و هم در آخرت. خداوند همچنین با احسان خود، انسان را فرا گرفته و آمار دقیق همه اعمال، گفتارها، نیت‌ها و حتی نگاه‌های او را دارد. هیچ چیز از علم الهی پنهان نیست؛ چنان‌که قرآن کریم می‌فرماید: «یَعلَمُ خائِنَةَ الأعیُنِ و ما تُخفِی الصُّدور».
انصاری افزود: از سوی دیگر، خداوند جزا و پاداش را مقرر داشته است. در نظامی که حساب و انضباط برقرار باشد، هر کس به حق خویش می‌رسد و جزای درست به او داده می‌شود. او همچنین برای انسان «سوابق» و برتری‌هایی قرار داده است. «سوابق» از ریشه «ایثار» به معنای برتری دادن و پیش انداختن است. بدین معنا که خداوند نعمت‌هایی ویژه همچون عقل، استعداد، محبت و هدایت‌پذیری به انسان بخشیده و او را بر بسیاری از مخلوقات برتری داده است. در قرآن آمده است: «وَ لَقَد کَرَّمنا بَنی آدَم؛ ما فرزندان آدم را گرامی داشتیم و آنان را بر بسیاری از مخلوقات برتری دادیم». حقیقت آن است که همین عقل و محبت، انسان را حتی از فرشتگان نیز برتری می‌دهد؛ زیرا فرشته عشق نمی‌داند چیست، اما انسان به برکت محبت و عشق، به مقامی فراتر دست می‌یابد.
وی تصریح کرد: خداوند علاوه بر این‌ها حجت‌ها و دلایل روشن برای هدایت بشر فرستاده و او را به بیداری و بصیرت فراخوانده است. همچنین برای هر کسی، مدتی مقرر داشته و فرصتی در اختیار او نهاده تا در این دنیا که جایگاه آزمون و ابتلاست، مورد امتحان قرار گیرد. قرآن در این‌باره می‌فرماید: «فی قرارٍ خُبرةٍ»؛ یعنی در جایگاهی که سراسر امتحان و آزمایش است.
صاحب تفسیر مشکاة ادامه داد: بر این اساس، همه این معانی نشان می‌دهد که چرا باید به تقوای خداوند تمسک جست. خدایی که این همه نعمت را به انسان ارزانی داشته، او را در احسان خویش فرا گرفته، بر او احاطه کامل دارد و در نهایت نیز جزا و پاداش دقیق خواهد داد، شایسته آن است که انسان راه و رسم تقوا را از او بگیرد و در سایه پرهیزکاری، مسیر سعادت خویش را بیابد.
انتهای پیام
