موانع اوج گرفتن انسان در گرو معصیت‌ها قرار دارد

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز 5 دی ماه در خصوص «موانع اوج، رشد و تعالی انسان» برگزار شد، اظهار کرد: انسان موجودی تربیت‌پذیر است، یعنی بر خلاف حیوانات که تربیت غریزی دارند، انسان‌ها از تربیت‌پذیری عقلانی برخوردارند و از این جهت منحصر و ممتاز هستند. به تعبیر دیگر، از میان موجودات آفرینش، خداوند سبحان آدمیان را به این ویژگی منحصر کرده که تربیت‌پذیر باشند و در سای تربیت معلمی دلسوز به اوج رشد و کمال شخصیتی دست یابند. 

وی تصریح کرد: مهم‌ترین چیزی که انسان را در مسیر رشد و تعالی متوقف می‌کند، موانع اوج گرفتن است که در وجود انسان پدیدار شده است. اگر موانع را در یک مجموعه بخواهیم بیان کنیم تمامی این موانع در گروه معصیت قرار می‌گیرند، که این موانع انواع مختلفی از معصیت‌هارا شامل می‌شود. اما مسیری که انسان در آن، شکوفا می‌شود و به غایت وجودی خود دست می‌یابد، همان است که در کلام الله مجید، در آیه 56 سوره «ذاریات» به ‌صراحت از آن یاد شده است: «وَ مَا خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونَ؛ من جن و انس را نيافريدم جز برای اينكه عبادتم كنند (و از اين راه تكامل يابند و به من نزديك شوند.)» یعنی انسان با عبودیت، در پیشگاه خداوند، در تمام ابعاد انسانی به اوج خواهد رسید و با همه جلوه‌های خداوندی در آفرینش آشنا خواهد شد. فلذا اگر کسی به مقام عبودیت برسد، از اسرار خلقت و رازهای وجودی خویش آگاه می‌شود و قدرت شکوفایی توانمندی‌های خود را به دست می‌آورد، البته این عبودیت، جز از مسیر دیانت و مجرای دین، حاصل نمی‌شود.

انصاری بیان کرد: خداوند کریم در آیه 7 سوره «ابراهیم» راهکاری برای رشد تعالی انسان، بیان می‌کند و می‌فرماید: «وَ إِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَ لَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذابِي لَشَدِيدٌ؛ ‌و [یاد کن] آنگاه که پروردگارتان اعلام کرد که قطعاً اگر سپاس بگزارید، مطمئناً بر نعمت‌های شما مى‌افزایم، و بی‌گمان اگر ناسپاسى کنید قطعاً عذاب من سخت است.» منظور خداوند از این عبارت «اگر شکر کنيد، من بر شما می‌افزايم» این است که بر رشد و تکامل شما اضافه می‌کنم.

صاحب تفسیر مشکاة ادامه داد: بر اين مبنا، شکر راهکار اصلی رشد و تکامل است. انسانی که به دنبال اوج گرفتن است، بايد در مسير شکر قرار گيرد؛ زیرا انسان شاکر به ازای هر شکر دم به دم می‌بالد و تکامل می‌يابد که البته اين تعبير در آيه شريفه، بسيار رازآلود و در عين حال عميق و دلنشين است. پایبندی به واجبات یا همان اوامر خداوندی و دوری از محرّمات و به عبارتی نواهی الهی به این دلیل نیست كه انسان از سر خوشایند حضرت او مؤظف به انجام اعمالی است و به دلیل اكراه او از انجام برخی كارها نهی می‌شود. از مهم‌ترین نكات در بینش توحیدی و الهی، آن است كه آنچه خداوند انسان را بدان امر می‌كند و آنچه خداوند انسان را از آن نهی می‌كند، دو عامل تكمیل و تكامل وجود آدمی است؛ بنابراین سرسپاری به امر خداوند به معنای تكمیل لوازم وجود انسان و تربیت او با هر آن چیزی است كه خداوند به آن دعوت كرده است.

وی گفت: پایبندی به اوامر حق پلكان تكامل و رشد انسان را شكل می‌دهد و پرهیز از نواهی او موانع تكامل را از سر راه آدمی برمی‌دارد؛ بدین وسیله انسان پله‌پله اوج می‌گیرد و به قرب خداوند متعال نزدیک می‌شود.البته برای درک این مفهوم، باید نگاه معامله‌گرانه بهشت و جهنمی را كنار بگذاریم و امر و نهی خدا را تكمیل‌كننده و تكامل‌بخش وجود انسان بدانیم.