«لا اکراه فی الدین» تنها در خصوص پذیرش دین است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن در نشست مجازی که امروز 12بهمن‌ماه، در خصوص «دینداری و اجبار» برگزار شد، اظهار کرد: هر فردی که خود را متدین به دینی معرفی می‌کند، نمی‌تواند بگوید من متدین هستم اما دوست ندارم دستورهای دینی را انجام دهم، یا این بخش از دین را قبول دارم و بخش دیگر را قبول ندارم، یعنی باید تمام دین خود را قبول کند و به دستوراتش عمل نماید. 

وی ادامه داد: اگرچه اصل پذیرش دین برای هیچ‌کس اجباری نیست و نباید دیگران را به قبول دین وادار کرد، اما اگر کسی با آگاهی، قدرت و اراده خویش اصل دین را پذیرفت، نمی‌تواند به انجام احکام و قوانین فردی و اجتماعی آن بی‌اعتنا و کاهل باشد و باید حیثیت و اعتبار خود و جامعۀ اسلامی را حفظ کند.

انصاری بیان کرد: خداوند در آیه ۲۵۶ سوره «بقره» فرموده است: «لَا إِكْرَاهَ فِي الدِّينِ ۖ قَدْ تَبَيَّنَ الرُّشْدُ مِنَ الْغَيِّ ۚ فَمَنْ يَكْفُرْ بِالطَّاغُوتِ وَيُؤْمِنْ بِاللَّهِ فَقَدِ اسْتَمْسَكَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقَىٰ لَا انْفِصَامَ لَهَا ۗ وَاللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ؛ در دین، هیچ اکراه و اجباری نیست کسی حق ندارد کسی را از روی اجبار وادار به پذیرفتن دین کند، بلکه هر کسی باید آزادانه با به کارگیری عقل و با تکیه بر مطالعه و تحقیق، دین را بپذیرد. مسلماً راه هدایت از گمراهی روشن و آشکار شده است. پس هر که به طاغوت کفر ورزد و به خدا ایمان بیاورد، بی‌تردید به محکم‌ترین دستگیره که آن را گسستن نیست، چنگ زده است و خدا شنوا و داناست.»

این مفسر قرآن در خصوص آیه ۲۵۶ سوره «بقره» افزود: عبارت «در دين هيچ اکراهی نيست» مربوط به پیش از قبول دین می‌شود. در این مرحله آن‌هایی که دوست ندارند دین‌دار شوند، بی‌دین باقی می‌مانند و پای عواقب آن هم می‌ایستند. اما آن‌ها که در میدان دیانت پا می‌گذارند باید قواعد دین‌داری را رعایت کنند و به قوانین و دستورهای شریعت تن دهند.

وی به بیان مثالی پرداخت و تصریح کرد: خالی از لطف نیست که تمثیلی را برای تبیین بهتر موضوع بیان کنیم. تصور کنید شخصی در مسابقه‌ای شرکت می‌کند، مسلماً در اصل ورود او به مسابقه هیچ اجباری نیست. اما زمانی که شرکت کرده است، باید به همه قواعد مسابقه احترام بگذارد و سلیقه‌ورزی نکند. دین‌داری نیز همین‌گونه است. یعنی هرچند در اصل ورود به دین اجبار و اکراهی نیست، هرگاه کسی کلیت دین را پذیرفت، به پذیرش جزئیات آن نیز مؤظف خواهد بود.

انصاری بیان کرد: بنابراین قاعده «لاَ إِکْرَاهَ فِی الدِّین» فقط شامل پذیرش ابتدایی دین می‌شود و اگر کسی با اختیار خود به دین رو آورد، از آن پس نمی‌تواند مطابق میل خود رفتار کند، بلکه باید رفتار و گفتار خود را براساس دستورهای دینی سامان دهد. اگرچه انجام برخی دستورها برای او اکراه داشته باشد. همچنین پس از پذیرش دین، نگاه جزیره‌ای به آن ممنوع است و متدینان باید به تمام ساختار دین التزام نظری و عملی داشته باشند.این مطلب، اصلی است که همه انسان‌ها به شکل معمول در زندگی روزمره با آن مواجه می‌شوند و عموماً به آن پایبند هستند.