دعاهای توصیه شده در عید قربان کدامند

در روايات اسلام نماز، نمازهاى نافله، قربانى روز عيد قربان و صدقه دادن به فقرا، از جمله وسيله‌هاى تقرّب به خدا بيان شده‌ است. عید قربان، يكى از اعياد رسمى مسلمانان، در روز دهم ذی‌الحجه است كه آن را عید أَضحى نيز مى‌گويند و آن روز تاريخى از بزرگترين روزها نزد خداوند است، روز مراسم، قربانى گوسفند از بهترين اعمال واجب در مناسک حج است و از آن پس حاجيان در احياى فداكارى از سوى پدر و فرزند (حضرت ابراهيم(ع) و حضرت اسماعيل(ع))، روز عيد قربان در منا قربانى مى‌كنند. 

 

در مفاتیح‌الجنان در باب فضیلت شب دهم از ماه ذی‌الحجه آمده است: شب دهم این ماه از لیالى متبرکه و از آن چهار شبى است که احیای آن مستحب، درهاى آسمان در این شب باز و سنت است در آن زیارت امام حسین(ع) و دعای «یا دائِمَ الْفَضْلِ عَلىَ الْبَرِیةِ».

 

عید قربان روزی بسیار شریف و اعمال آن چند چیز است: اول، غسل است که در این روز سنت مؤکدی است و بعضى از علما واجب دانسته‌اند، دوم، نماز عید است به همان نحو که در عید فطر ذکر شد، اما در این روز مستحب است که افطار بعد از نماز از گوشت قربانى باشد، سومین عمل در این روز شریف خواندن دعاهایى که وارد شده پیش از نماز عید و بعد از آن و شاید بهترین دعاهاى این روز دعاى چهل‌وهشتم صحیفه کامله باشد: «اَللّهُمَّ هذا یوْمٌ مُبارَک» را بخواند و دعاى چهل‌وششم «یا مَنْ یرْحَمُ مَنْ لا یرْحَمُهُ الْعِبادُ» را نیز بخواند، همچنین خواندن دعاى ندبه از دیگر اعمال سفارش شده در این روز است.

 

 از امام جواد(ع)روايت شده كه فرمود: ما مِنْ عَمَلٍ أَفْضَلَ يَوْمَ النَّحْرِ مِنْ دَمٍ مَسْفُوكٍ أَوْ مَشْىٍ فى بِرِّ الْوالِدَيْنِ أَوْ ذِى رَحِمٍ قاطِعٍ يَأْخُذُ عَلَيْهِ بِالْفَضْلِ وَ يَبْدَأُهُ بِالسَّلامِ أَوْ رَجُلٍ أَطْعَمَ مِنْ صالِحِ نُسُكِهِ وَ دَعا إِلى بَقِيَّتِها جِيرانَهُ مِنَ الْيَتامى وَ أَهْلِ الْمَسْكَنَةِ وَ الْمَمْلُوكِ وَ تَعاهَدَ الْأُسَراءَ؛ هيچ عملى در روز عيد قربان برتر نيست، مگر خونى كه براى قربانى ريخته شود، گامى در راه احسان به پدر و مادر برداشته شود، ديدار خويشى كه گسيخته باشد، به خودگذشتگى و آغاز به سلام بر وى پيشى گيرد و يا مردى از گوشت قربانى خود به همسايگان، مستمندان و يتيمان اطعام کرده و به ملاقات اسيران برود.

 

 

رسول‌الله(ص) فرمود: خداوند روز أضحى را عيد قرار داد تا فقيران گوشت فراوان به دستشان رسد، پس به آن‌ها گوشت بخورانيد. 

 

حضرت على(ع) مى‌فرمايد: اگر مردم مى‌دانستند كه قربانى در روز عيد قربان چه اجرى دارد، وام مى‌گرفتند و قربانى مى‌كردند، زيرا با اولين قطره خون، صاحب آن آمرزيده مى‌شود، روايتى عجيب در اين باب است كه نيكوست براى قربانى قرض كنى.

 

پيامبر اكرم(ص) به امّ سلمه كه از ايشان پرسيده بود: اى رسول خدا! عيد قربان فرا رسيده و من چيزى ندارم قربانى كنم، آيا قرض و قربانى کنم؟ فرمود: برو قرض كن، زيرا اين بدهى ادا مى‌‌شود، قربانى جايگاهی ويژه نزد خداوند منان دارد و ريختن خون قربانى براى اهل آن، جنبه بيمه عمر و كفاره گناهان محسوب مى‌شود.

 

امام باقر(ع) فرمود: إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ يُحِبُّ إِطْعامَ الطَّعامِ وَ إِراقَةَ الدِّماءِ بِمِنىً؛ خداوند غذا دادن به مستمندان و ريختن خون قربانى در منا را دوست دارد.

 

امام سجاد(ع) نیز در حق قربانى چنين فرمود: حق قربانى آن است كه نيت آن را براى خدا خالص كنى و خود را در معرض رحمت و قبول الهى قرار دهى و در پى نگاه بينندگان نباشى و اگر چنين بودى، خود را بيهوده به رنج نيفكنده وظاهر سازى نكرده‌اى و مقصودت خدا بوده است. 

 

همچنین امام على(ع) فرمود: شنيدم رسول خدا(ص) روز عيد قربان، خطبه مى‌خواند و مى‌فرمود: امروز روز ثج و عج است. «ثج» خون قربانى‌هاست كه مى‌ريزد، پس نيت هر كه صادق باشد، اولين قطره خون قربانى او، كفاره همه گناهان اوست. «عج» به معنی دعاست، پس به درگاه خداوند دعا كنيد، قسم به آن كه جان محمد(ص) در دست اوست، از اينجا هيچ‌كس بر نمى‌گردد، مگر آمرزيده شود، جز كسى كه گناه كبيره انجام داده و بر آن اصرار مى‌ورزد و در دل خود تصميم بر ترک آن ندارد. 

 

بنابراين حقيقت سنت عيد قربان و قربانى كردن حيوان، تقرب به خدا و پرهيزكارى است، زيرا روح و قلب آدمى در دنيا با آرزوها و هوس‌ها آلوده مى‌شود و با قربانى كردن حيوانى، در حقيقت، حيوانيت هواى نفس و ديو طمع را از بين مى‌برد. همان‌گونه كه امام صادق(ع) در آداب مراقبين حج فرمود: «وَ اصْعَدْ بِرُوحِكَ إِلَى الْمَلَإِ الْاعْلى بِصُعُودِكَ إِلى الْجَبَلِ وَ اذْبَحْ حَنْجَرَةَ الْهَوَى وَ الطَّمَعِ عِنْدَ الذَّبِيحَةِ وَ ارْمِ الشَّهَواتِ وَ الخَساسَةَ وَ الدَّناءَةَ وَ الْافْعالَ الذَّمِيمَةَ عِنْدَ رَمْىِ الْجَمَراتِ؛ با فراز آمدن بر كوه (مشعر) روحت را نيز به سوى ملأ اعلى بفرست، هنگام قربانى گلوى هوس و طمع را نيز ببر و در رمى جمرات به خواهش‌ها و پستى و فرومايگى و كردارهاى زشت و ناپسند سنگ بيانداز».

 

خواندن تکبیرات براى کسى که در منا باشد پانزده نماز که اولش نماز ظهر روز عید است و آخرش نماز صبح روز سیزدهم و کسانى که در سایر شهرها هستند بخوانند. 10 نماز از ظهر روز عید تا صبح دوازدهم و تکبیرات موافق روایت صحیح در کافى این است: اللّهُ اَکبَرُ اللّهُ اَکبَرُ لا اِلهَ اِلا اللّهُ وَاللّهُ اَکبَرُاللّهُ اَکبَرُاللّهُ اَکبَرُ ولِلّهِ الْحَمْدُ اللّهُ؛ خدا بزرگتر از توصیف است .... معبودى جز خدا نیست و خدا بزرگتر است ... و ستایش خاص خدا است. اَکبَرُ عَلى ما هَدانا اَللّهُ اَکبَرُ عَلى ما رَزَقَنا مِنْ بَهیمَةِ الاْنْعامِ؛ خدا بزرگتر است بر آنچه ما را راهنمایى کرد، خدا بزرگتر است بر آنچه روزى ما کرد از چهارپایان انعام (شتر و گاو و گوسفند) وَالْحَمْدُلِلّهِ عَلى ما اَبْلانا؛  و ستایش خاص خدا است براى آنکه آزمود ما را و مستحب است تکرار این تکبیرات عقب نمازها به قدر امکان و خواندن بعد از نوافل.

 

کلیات مفاتیح الجنان

بحار الأنوار