کرامت والدین توصیه‌ای فرادینی است

به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، محمدعلی انصاری صاحب تفسیر مشکاة و مفسر قرآن، در نشست مجازی که امروز ۱۴ مردادماه، با موضوع «کرامت انسانی و حقوق بشر» برگزار شد، اظهار کرد: در دعای ۲۴ صحیفه سجادیه بیان شده است: «وَ اخْصُصِ اللَّهُمَّ وَالِدَيَّ بِالْكَرَامَۀِ لَدَيْكَ وَ الصَّلَاۀِ مِنْكَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ؛ ای خداوند، پدر و مادر مرا نيز به كرامت خود و رحمت خود مخصوص گردان، ای مهربان‏ترين مهربانان.» «والد» به معنی پدر است و بنابر قاعدۀ تغليب، پدر و مادر را «وَالِدَيْن» می‌گويند.

وی تصریح کرد: دليل توجه سيدالساجدين(ع) به موضوع ارتباط ميان والدين و فرزندان در دعاهای 24 و 25 صحيفه سجاديه، همان است که خداوند در تکوين و آفرينش قرار داده و در تشريع خود نيز به آن تصريح کرده است. توصيه قرآن درباره والدين، توصيه‌ای مبتنی بر باور و مذهب نيست و چنين نيست که تنها انسان‌های دين‌دار به آن توصيه شوند؛ بلکه خداوند در قسمتی از آیه ۱۵ سوره «احقاب» فرموده است: «وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ إِحْساناً؛ ما به انسان توصيه كرديم كه به پدر و مادرش نيكی كند.» بنابراین کرامت والدین توصيه‌ای فرادينی و خطاب به همه انسان‌ها است. اين نکته‌ فراگير و جامع است که بايد در همه ابعاد زندگی بدان توجه شود؛ لذا توصيه قرآن توصيه‌ای به تمام معنا انسانی است که همه ابنای بشر، نيازمند به پيروی از آن هستند.

انصاری ادامه داد: در کلام الهی پشتوانه اصرار ورزی به اين مسئله ريشه‌های قوی و جان‌دار عقلی است؛ همان گونه که طاعت خداوند اصلاً دليل لفظی نمی‌خواهد و نيازی به تلفظ اطاعت نیست. ضرورت و وجوب پرستش خداوند، آن‌چنان عقلی است که به برهان نقلی نيازمند نيست. زیرا خدا خالق و هدايتگر ما است. حضرت حق دو کمال آفرينش و پرورش را به انسان مرحمت فرموده است. اين دو ايجاب می‌کنند که آدمی سر بر آستان او بگذارد و مراتب بندگی، پذيرش، طاعت و عبادت به ساحت قدسی او را بی‌هيچ چون و چرايی به جای آورد. خداوند پس از خلق انسان، هدايت حسی، فطری، عقلی و تشريعی خود را برای رشد او روانه ساخت و اقتضای خرد آن است که انسان از کسی که چنين حقوقی بر آدمی دارد و وجود و هدايتش از اوست اطاعت کند. 

این مفسر قرآن کریم گفت: اما در خصوص اطاعت از والدين بايد دانست که عمده‌ترين اسباب و نقش‌ها در اصل وجود و هدايت موجوديت انسان در عالم هستی بر دوش والدين است؛ يعني بعد از حضرت پروردگار در نظام مادی عالم، خالقان مادی و کوچک انسان‌ها، والدين هستند. والدين، بعد از قواعد تکوينی خلقت، نقش ايجاد و هدايت آدمی را بر دوش می‌کشند. پس اطاعت از آنان و برقراری ارتباط شايسته و درست با آن‌ها، پشتوانه عقلی قوی دارد.

وی بیان کرد: می‌دانیم که آدميان موجوداتی اجتماعی‌اند، يعنی با تمام نقش‌ها و شخصيت‌ها کنار هم می‌نشينند و يک مجموعه را تشکيل می‌دهند. اين مجموعه، وقتی جامع است که اجزا و اعضای آن با يکديگر تعامل و ارتباط داشته باشند. آنچه در روابط افراد جامعه اهميت دارد، دور بودن تعاملات از چالش، تعارض و آسيب است. از اين رو اين روابط بايد با رعايت حق يکديگر و با عطوفت همراه باشد. به عبارتی جامعه در صورتی از حيات مؤثر بهره‌مند می‌شود که سالم باشد. 

انصاری در خصوص سلامت روابط، افزود: سلامت جامعه نيز از سلامت حاکم بر روابط اجتماعی به دست می‌آيد. هر تعامل درستی که مبتنی بر جذب و محبت باشد خواهد توانست به مناسبات اجتماعی عمق و قوّت ببخشد. تجارب اجتماعی و مهرورزی متقابل افراد جامعه، سلامت روابط افراد آن جامعه را تأمين می‌کند. خداوند، فضای خانواده را به عنوان اولين واحد اجتماعی، عرصه‌‌ای برای تمرين اين نوع مهرورزی قرار داده است. والدين، آموزگارانی هستند که در گوش فرزندان خود، زمزمه محبت می‌خوانند و ايشان را برای نقش‌های مؤثر اجتماعی تربيت می‌کنند. لذا براساس پژوهش‌های جامعه‌شناختی، ريشه بسياری از رفتارهای جامعه‌گريزانه و اجتماع‌ستيز را بايد در محروميت فرزندان از ارتباط سازنده توأم با لطف و مهر والدين در محيط خانواده جست‌وجو کرد.