عبودیت؛ گوهر همه فضایل انسانی

به گزارش ایکنا از خراسان‌رضوی، محمدعلی انصاری، صاحب تفسیر مشکاة، در نشستی که محتوای آن از کانال‌های مجازی منتسب به این مفسر قرآن کریم منتشر می‌شود، با موضوع «حقیقت عبودیت»، اظهار کرد: در دعای نورانی امام سجاد(ع) آمده است: «وَ أَعِزَّنِی وَ لا تَبْتَلِنِی بِالْکِبْرِ، وَ عَبِّدْنِی لَکَ؛ خدایا! مرا به عزّت برسان و به کبر مبتلا مکن و بندگی خالصانه‌ام دِه». این فراز کوتاه، گنجینه‌ای از معارف اخلاقی و عرفانی است. امام سجاد(ع) در یک جمله، سه محور اساسی سلوک انسانی را بیان می‌کند: عزت، پرهیز از کبر و عبودیت.
انسان از آغاز آفرینش، همواره میان این سه مفهوم در حرکت است؛ گاه عزت را در قدرت و ثروت می‌جوید و گرفتار کبر می‌شود، و گاه درمی‌یابد که عزت حقیقی جز در بندگی خدا یافت نمی‌شود.

وی ادامه داد: عزت در نگاه قرآن و اهل‌بیت(ع) امری موهومی و ظاهری نیست. قرآن می‌فرماید: «مَن کانَ یُرِیدُ العِزَّةَ فَلِلّهِ العِزَّةُ جَمیعاً؛ هر که خواهان عزت است، بداند که تمام عزت از آنِ خداست». پس عزت حقیقی، پرتوی از عزت الهی است و تنها در پرتو بندگی به انسان عطا می‌شود.

صاحب تفسیر مشکاة بیان کرد: کبر، نقطه‌ مقابل این عزت است. آنکه خود را مستقل از خدا می‌بیند، در حقیقت دچار توهم عزت شده است. کبر، نه نشانه قدرت، بلکه نتیجه جهل است و بنده‌ کبیر، از درون حقیر است. از همین رو امام سجاد(ع) از خدا می‌خواهد که او را از «ابتلای به کبر» حفظ کند، زیرا کبر همان حجابی است که میان انسان و معرفت الهی قرار می‌گیرد.

انصاری بیان کرد: عبودیت، حلقه‌ پیوند این دو مفهوم است؛ یعنی راه رسیدن به عزت، از گذرگاه بندگی می‌گذرد. بنده آن‌گاه عزیز می‌شود که خود را در برابر خدا خاضع بداند. عبودیت در حقیقت، اوج آزادی است؛ آزادی از وابستگی‌ها، از خودبینی و از سلطه دنیا و مردم.

وی افزود: عبودیت، گوهر همه فضایل انسانی و راه رسیدن به عزت حقیقی است. آن‌که بنده خدا شد، از بندگی غیر او آزاد می‌شود. چنین انسانی نه از دارایی مغرور می‌شود، نه از فقر می‌ترسد، نه از مردم می‌هراسد و نه در برابر دنیا سر خم می‌کند.

صاحب تفسیر مشکاة تصریح کرد: در مکتب اهل‌بیت(ع)، عزت در برابر بندگی نیست، بلکه ثمره بندگی است. بنده‌ خدا عزیز است، چون جز خدا را مؤثر نمی‌بیند؛ آرام است، چون به تدبیر او اعتماد دارد و سرافراز است، چون بر محور ایمان می‌چرخد. بنابراین، راه رسیدن به عزت، نه در گریز از بندگی، بلکه در تعمیق آن است؛ چنان‌که امام سجاد(ع) آموخت: «خدایا! مرا عزت ده و به کبر مبتلا مکن، و مرا بنده‌ خویش قرار ده.»