حجتالاسلام والمسلمین مجید فاطمیارفع، پژوهشگر دینی، در گفتوگو با ایکنا از خراسان رضوی، درباره روایات مشهور شهادت حضرت فاطمه(س) و علل این اختلاف اقوال اظهار کرد: برای مدت زمانی که بین رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت حضرت زهرا(س) وجود داشت، سه روایت مشهور در منابع تاریخی ذکر شده است. این اختلاف در روایات به دلایلی همچون تعدد نقلها، شرایط تقیه و فشارهای سیاسی و تفاوت در منابع اولیه بازمیگردد. از میان این روایات، روایت ۹۵ روز به دلیل وجود برخی احادیث معتبر و قرائن تاریخی موثق، از درجه استناد بالاتری برخوردار است.
وی افزود: برای مدت زمان بین رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت حضرت فاطمه زهرا(س) سه روایت مشهور در منابع تاریخی و حدیثی شیعه وجود دارد: ۴۵ روز، ۷۵ روز و ۹۵ روز. علل این اختلاف اقوال را میتوان در چند مورد خلاصه کرد. اول، تعدد روایات و اختلاف در نقل و ضبط آنها؛ در دورانهای آغازین اسلام، ثبت دقیق تاریخها چندان رایج نبود و بسیاری از اخبار به صورت شفاهی منتقل میشد. بنابراین برخی راویان زمان دقیق را به خاطر نمیسپردند و حدودی بیان میکردند، مانند «چهل روزی بعد از پیامبر» یا «نزدیک سه ماه بعد». دوم، شرایط تقیه و فشارهای سیاسی؛ در دورههای نخست، نقل وقایع مربوط به شهادت حضرت زهرا(س) با محدودیت و تقیه همراه بود و برخی راویان از ذکر جزئیات دقیق خودداری میکردند تا در معرض خطر قرار نگیرند.
این پژوهشگر دینی ادامه داد: تفاوت در منابع اولیه از دیگر عوامل اختلاف است، چرا که منابع شیعه و سنی از دو جریان روایی متفاوت خبر دادهاند؛ در منابع اهلسنت معمولاً از وفات حضرت یاد شده است، در حالی که در منابع شیعه به صراحت از تعبیر «شهادت» استفاده شده است. روایت ۹۵ روز از نظر سندی و تاریخی نزد علمای شیعه معتبرتر دانسته شده و برای آن میتوان به دلایل متعددی استناد کرد.
فاطمیارفع با تأکید بر اینکه روایت ۹۵ روز معتبرترین روایت از میان سه روایت موجود است، بیان کرد: این روایت در منابع معتبری مانند الکافی (شیخ کلینی)، دلائل الإمامة (طبری شیعی) و بحارالأنوار از امام صادق(ع) نقل شده و از نظر سندی از دیگر اقوال قویتر است. همچنین، مطابق این روایت، شهادت حضرت در سوم جمادیالثانی سال ۱۱ هجری رخ داده است که با گزارشهای متواتر تاریخی درباره حوادث پس از رحلت پیامبر، مانند ماجرای فدک، خطبه فاطمه و بیماری طولانی ایشان، سازگارتر است، در حالی که فاصله ۴۵ یا ۷۵ روز با این حجم وقایع چندان همخوانی ندارد.
وی همچنین اظهار کرد: پذیرش روایت توسط مراجع و مورخان بزرگ شیعه از دیگر مستندات اعتبار این روایت است، چرا که فقها و مورخان برجستهای مانند شیخ مفید، سید ابنطاووس، علامه مجلسی و آیتالله شهید مطهری، روایت ۹۵ روز را مستندتر دانستهاند. به همین دلیل، تاریخ سوم جمادیالثانی به عنوان روز شهادت حضرت زهرا(س) در تقویم رسمی شیعه ثبت شده است.
سیره تربیتی حضرت فاطمه زهرا(س)؛ الگویی زلال در تاریخ اسلام
این پژوهشگر دینی با بیان اینکه سیره تربیتی حضرت فاطمه زهرا(س) یکی از زلالترین الگوهای تربیت الهی در تاریخ اسلام است، تأکید کرد: ایشان در کنار مقام عصمت، در محیطی سرشار از نور نبوت و امامت پرورش یافتند و مادر دو امام بزرگوار، حسن و حسین(ع)، و مربی زینب کبری(س) بودند. مبانی و اصول سیره تربیتی حضرت فاطمه(س) شامل تربیت توحیدی و خدامحور، تربیت با عمل نه صرفاً گفتار، محبت همراه با مسئولیت و شناخت هدف زندگی میشود.
فاطمیارفع در خصوص تربیت توحیدی و خدامحور حضرت زهرا(س) و دیگر اصول تربیتی ایشان، اظهار کرد: اساس تربیت در نگاه حضرت زهرا(س) توحید است. ایشان میفرمودند: «الجار ثم الدار» و این بیانگر آن است که حتی دعا و تربیت فرزند نیز باید از خودمحوری به خدامحوری سوق یابد. حضرت در دعا ابتدا برای دیگران دعا میکردند، سپس برای فرزندان و خودشان، و این الگویی عمیق از تربیت اخلاقی و اجتماعی به شمار میرود. تربیت با عمل، نه صرفاً گفتار، از دیگر اصول تربیتی ایشان بود؛ حضرت فرزندان خود را با رفتارشان تعلیم میدادند. در خانه، ساده میزیستند، به فقرا کمک میکردند و به جای امر زبانی، الگوی عملی بودند. فرزندان حضرت در کودکی شاهد عبادت شبانه و یاری مادر به نیازمندان بودند و این تجربه زیسته، اثرگذاری بیشتری نسبت به هزاران سخن تربیتی داشت.
محبت همراه با مسئولیت؛ اصول تربیتی حضرت زهرا (س)
وی ادامه داد: محبت همراه با مسئولیت از دیگر اصول تربیتی حضرت زهرا(س) بود؛ ایشان در عین محبت بیپایان به فرزندان، آنان را در مسیر تکلیف الهی هدایت میکردند. امام حسین(ع) بعدها در این باره فرمودند: «مادرم مرا از کودکی به نماز و ذکر خدا عادت داد.» این نشان میدهد که محبت حضرت همراه با تربیت عبادی و معنوی بوده است. آموزش تفکر و شناخت هدف زندگی نیز از روشهای تربیتی بانوی دو عالم بود؛ حضرت با گفتوگوهای محبتآمیز، کودکان را به اندیشیدن و فهمیدن دعوت میکردند. برای مثال، وقتی امام حسن(ع) در کودکی از مادر پرسید: «چرا شبها بیدار میمانی و عبادت میکنی؟» حضرت فرمودند: «پسرم! خدا را شکر میکنم که ما را نعمت داده و من برای بندگان خدا دعا میکنم؛ چون کسی که خیر را برای دیگران بخواهد، نزد خدا محبوبتر است.» این پاسخ، در عین سادگی، کودک را به عمق معرفت هدایت میکرد.
فاطمیارفع با تأکید بر اینکه نقش حضرت فاطمه زهرا(س) در مقابله با ظلم نه فقط یک موضع احساسی، بلکه حرکتی آگاهانه، سیاسی و الهی برای حفظ مسیر اصیل اسلام بود، تصریح کرد: پس از رحلت پیامبر اکرم(ص)، در جامعه اسلامی دو جریان شکل گرفت؛ یکی جریان حفظ اسلام اصیل و ولایت الهی به رهبری امیرالمؤمنین علی(ع) و دیگری جریان قدرتطلبی و انحراف از وصیت پیامبر. در این میان، حضرت فاطمه(س) بهعنوان تنها یادگار پیامبر، با روشهایی حکیمانه و شجاعانه در برابر ظلم و انحراف ایستادند.
این پژوهشگر دینی با اشاره به اینکه تقابل حضرت فاطمه(س) با ظلم در چند عرصه نمود داشت، اظهار کرد: اولین عرصه، روش آگاهیبخش و روشنگرانه بود؛ حضرت با خطبه تاریخی فدکیه در مسجدالنبی، در حضور مهاجران و انصار، حقیقت انحراف را آشکار کردند. ایشان با استناد به قرآن، از حق خلافت علی(ع)، جایگاه اهلبیت و ظلمی که به ایشان و اسلام شده بود، دفاع نمودند. این خطبه نخستین «بیانیه سیاسی» زن مسلمان در تاریخ اسلام محسوب میشود.
وی با بیان اینکه دومین روش ایشان، روش اعتراضی و صبورانه بود، تصریح کرد: پس از غصب فدک و خانهنشینی علی(ع)، حضرت با سکوتی معنادار و حضور هدفمند در مسجد و خانهها، مردم را از خواب غفلت بیدار میکردند. حتی دفن شبانه و پنهانی حضرت زهرا(س) نیز نوعی اعتراض دائمی به ظلم بود، زیرا نمیخواستند ظالمان در تشییع او حاضر باشند. امام صادق(ع) در اینباره فرمودهاند: «حضرت زهرا(س) وصیت کرد کسی از آنان که به او ستم کردند، در تشییع او حاضر نشود.» ایشان حتی در سختترین شرایط، از علی(ع) دفاع کرد و تا آخرین لحظه از ولایت او کوتاه نیامد. حضرت در دفاع از حق، حتی از جان خود گذشت و در همین مسیر به شهادت رسید.
فاطمیارفع در خصوص پیام و هدف قیام و شهادت حضرت فاطمه(س)، بیان کرد: اهداف حرکت ایشان عبارت بود از احیای ولایت و امامت، یادآوری اینکه تنها راه تداوم دین، رهبری معصوم است، مبارزه با تحریف دین و قدرتطلبی سیاسی و حفظ بیداری تاریخی امت تا نسلهای بعد بدانند ظلم چگونه در لباس دین ظاهر شد. همچنین، ارائه الگوی مقاومت برای همه زنان و مؤمنان در برابر ستم از دیگر اهداف مهم این قیام به شمار میرود.
انتهای پیام 
حجتالاسلام والمسلمین مجید فاطمیارفع، پژوهشگر دینی، در گفتوگو با ایکنا از خراسان رضوی، درباره روایات مشهور شهادت حضرت فاطمه(س) و علل این اختلاف اقوال اظهار کرد: برای مدت زمانی که بین رحلت پیامبر اکرم(ص) و شهادت حضرت زهرا(س) وجود داشت، سه روایت مشهور در منابع تاریخی ذکر شده است. این اختلاف در روایات به دلایلی همچون تعدد نقلها، شرایط تقیه و فشارهای سیاسی و تفاوت در منابع اولیه بازمیگردد. از میان این روایات، روایت ۹۵ روز به دلیل وجود برخی احادیث معتبر و قرائن تاریخی موثق، از درجه استناد بالاتری برخوردار است.
