اربعین، تبیین کننده خط فکری اسلام / فراگیری قیام مهدوی با شناخت قیام حسینی
گروه فرهنگی ــ معاون پژوهشی حوزه علمیه خواهران امام حسین(ع) گفت: در روزگاری که جهان تشنه معارف است اربعین، نوعی جهاد فرهنگی برای شناساندن اسلام بدون روتوش رسانه‌های غربی و در واقع تبیین کننده خط فکری اسلام است.
در چند سال اخیر، زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین به کنگره‌ای جهانی و رزمایشی بزرگ تبدیل شده است، به طوری که میلیون‌ها نفر از اقصی نقاط کره زمین در فاصله یک هفته تا ده روز قبل از بیستم ماه صفر خود را به کشور عراق می‌رسانند و با طی کردن مسافت‌های طولانی با پای پیاده در روز اربعین موفق به زیارت حضرتش می‌شوند. حرکتی که با معادلات مادی و محاسبات دنیای مدرن امروزی سازگار نیست و در اغراض و اهداف مادی دنیوی نمی‌گنجد و سوالاتی را درباره این حادثه عظیم در ذهن هر مخاطبی ایجاد می‌کند.
فاطمه نقره، معاون پژوهشی حوزه علمیه خواهران امام حسین (ع)، طلبه سطح سه جامعه الزهرا(س)، دانش آموخته ارشد معارف قرآن از دانشگاه مفید است و مقاله وی با عنوان «اربعین و تمدن نوین اسلامی» در همایش «پیام‌های جهانی اربعین» حائز رتبه برتر شد. در همین راستا ایکنا از خراسان رضوی با او گفت‌وگویی داشته که در ادامه می‌خوانیم.
به نظر شما چرا هر ساله بر خیل مشتاقان زیارت اربعین افزوده می شود و این حضور چه پیامهایی را برای جهانیان دارد؟
چهل و شش سال پیش، یعنی زمانی که هنوز مراسم اربعین، به شکوه امروز شکل نگرفته بود، حضرت آیت‌الله خامنه‌ای(حفظه الله تعالی) در تاریخ 24 اسفند سال 52 مصادف با روز جمعه ۲۰صفر سال ۱۳۹۴ هجری قمری، در جریان سلسله جلساتی در مسجد امام حسن(ع) در مشهد مقدس به مناسبت تقارن با ایام ماه محرم و صفر و اربعین حسینی، تحلیلی تاریخی و جامع از چرایی اهمیت زیارت اربعین ارائه دادند. ایشان در آن زمان راهپیمایی اربعین را کنگره‌ای جهانی بیان می‌کنند که تدبیر اهل‌بیت برای تداوم خط فکری امام حسین(ع) و به هم پیوستن حلقه‌های امت اسلام بر محور ولایت بوده است و این مهم نشان از نگاه نافذ و بابصیرت رهبری حکیم و فرزانه دارد که از پس سال‌ها این روز را اینگونه پیش‌بینی کرده است.
اما یک نکته مهم و کلیدی اینجا باید مطرح شود، اینکه علت اصلی حضور روزافزون مردم در هر سال، تحویل قلوب بشریت و گرایش آن‌ها به سمبل انسانیت است که جز به اراده الهی و عنایات حضرت سیدالشهدا(ع) محقق نشده است، یک نوع جوشش از درون است، نه صرفا شعار، هیاهو و جنبش اجتماعی و نه نمادین و سمبلیک، بلکه خیزش حقیقی از بطن جامعه انسانی علیه ظلم و دفاع از مظلومیت است و قطعا اراده الهی است که قلوب با ظرفیت را به سمت حقیقت حسینی و قیام اباعبدالله(ع) هدایت می‌کند و این یکی از همان پیام‌های قرآنی است که اربعین آن را متذکر می‌شود که «إِن تَتَّقُوا اللَّهَ يَجعَل لَكُم فُرقانًا» و به واسطه همین هدایت الهی از درون، اربعین در واقع فراخوان اسلام براى پديد آوردن امتى متمايز و داراى اهداف و ارزش‌ها با راهكارهای جهانى و دعوتى براى همه بشريت و رحمتى براى انسان‌ها اعم از عرب و عجم و براى همه ممالك در شرق و غرب و براى همه نژادها اعم از سياه و سفيد که در آیه 213 سوره بقره به صراحت بدان اشاره شده است.
در حماسه اربعین، مردم از سراسر این کره خاکی با هر مسلک و آیینی در حمایت از مظلوم و با هدف پیروی از راه حق گرد هم جمع می‌شوند و معنا و مفهوم این قسمت از آیه شریفه «فَهَدَى اللَّهُ الَّذِينَ آمَنُوا لِمَا اخْتَلَفُوا فِيهِ مِنَ الْحَقِّ بِإِذْنِهِ» عینیت می‌یابد. خداوند اذن فرموده است که افرادی از هر نژاد و ملیتی از اقصی نقاط جهان، تحت لوای امام حسین(ع) در مسیر هدایت که صراط مستقیم است، قرار گیرند و پراکندگی‌ها و اختلافات به وحدت و یکپارچگی تبدیل شود. حماسه اربعین حسینی، علاوه بر اینکه نمودی از امت واحده است، اجتماعی وحدت‌آمیز از امت اسلامی بر محور ولایت هم هست، یک نوع اعتصام به حبل‌الله است که در آیه شریفه آمده که همان حمایت از حرکت امام حسین(ع) و قرار گرفتن ایشان به عنوان محور ولایت و رهبری جامعه جهانی و پرچمدار مبارزه با ظلم و استکبار است.
پیام دیگر اربعین حسینی، پیام برادری و برابری است، همانطور که در آیات آمده است: « إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» و«...إِنَّ أَكْرَمَكُمْ عِنْدَ اللَّهِ أَتْقَاكُمْ...» حقیقتا روابط میان انسان‌ها در راهپیمایی اربعین بر مبنای برادری و برابری است، به گونه‌ای که شخصیت‌های اجتماعی و صاحب منصبان حکومتی و صاحبان قدرت و ثروت هم، وقتی پای در این راه دشوار می‌گذارند، حداقل به مدت یک هفته سبک زندگی آن‌ها برابر با عامه مردم است. خوراک، پوشاک، ارتباطات اجتماعی، نحوه زندگی شرکت‌کنندگان در راهپیمایی اربعین یکسان و برابر است، در آنجا فقیر و غنی در یک لباس واحد، زائر امام حسین (ع) هستند و امام همه را برابر می‌طلبد.
پیام دیگر اربعین پیام مودت و مهرورزی است. برخلاف تبلیغات سوئی که علیه اسلام در رسانه‌های بین‌المللی می‌شود و دین اسلام را محور شرارت و تروریسم و خشونت طلبی معرفی می‌کنند و دین مسیحیت را دین مهرورزی معرفی می‌کند، آنچه امروز در کنگره اربعین دیده می‌شود جز مودت، مهربانی و دوستی نیست. محور روابط میان موکب داران اربعین و اکثریت اهل عراق و زائران حسینی مودت و مهربانی حقیقی است. مردم عراق در این حماسه گویی از اهل‌بیت خانه خود پذیرایی می‌کنند.
عنوان مقاله شما «اربعین و تمدن نوین اسلامی هست»، در این مورد توضیح بفرمایید و آیا به نظر شما رابطه‌ای میان اربعین و تمدن نوین اسلامی وجود دارد یاخیر؟
از صدر اسلام تاکنون، یک سیر مبارزاتی حاد سیاسی برای تشکیل حکومت اسلامی در جریان بوده است و همه معصومین (ع) علاوه بر آموزش احکام و اصول اعتقادی و مباحث اخلاقی گام‌های موثری متناسب با شرایط ویژه‌ای که داشتند در این راه برداشته‌اند. انقلاب اسلامی ایران با عنایت الهی آغاز و نقطه شروعی بود برای ایجاد حکومت اسلامی و این مساله به صراحت دربیانات امام خمینی(ره) و مقام معظم رهبری(حفظه الله) آمده است که البته جنس انقلاب ما هم همان جوشش از درون مردم بود همان چیزی که با هدایت و توجهات الهی همراه شد، مانند آنچه اکنون در اربعین حسینی مشاهده می کنیم. مقام معظم رهبری چشم انداز این انقلاب را اینگونه تبیین کرده‌اند که انقلاب اسلامی به نظام اسلامی و سپس به دولت اسلامی، کشور(جامعه) اسلامی و در نهایت امت اسلامی (تمدن نوین اسلامی) تبدیل شود.
ملت ما اکنون در حال گذار از مرحله ایجاد جامعه اسلامی به سمت تمدن نوین اسلامی است و برای ایجاد تمدن نوین اسلامی سازوکارهایی را بیان نموده‌اند. یکی بخش سخت افزار تمدن اسلامی است که پیشرفت تکنولوژی‌هایی که هر روز برآن افزوده می‌شود، مانند آنچه در غرب وجود دارد و ما بنا داریم آن را بومی سازی کنیم و بخش نرم‌افزار و مهم آن سبک زندگی در متن زندگی ماست و در این بخش به الگویی صحیح از سبک زندگی اسلامی برای تربیت نسلی متناسب با الگوی غنی اسلامی نیازمند است، گرچه این الگو را قرآن و سنت به ما هدیه داده است، اما فرهنگ‌سازی این الگو نیازمند سازوکار خاص خودش است که بخشی از آن به عهده مسئولین ذی ربط است و بخش مهم آن برعهده مردم در همه اقشار جامعه است که با نهادینه کردن فرهنگ غنی اسلامی در سبک زندگی خود و نسل‌های پس از خود گام‌های اساسی را در راستای تحقق تمدن نوین اسلامی بردارند، براساس یافته‌ها و قرائن و شواهد مشهود، اربعین، در واقع بسترساز و زمینه‌ساز تمدن نوین اسلامی است.
به نظر بنده حقیقتا این فرهنگ‌سازی در اربعین حسینی رخ می‌دهد، به عبارت دیگر اربعین هم در بعد فردی و هم در بعد اجتماعی سبک زندگی اسلامی را هم فرهنگ‌سازی می‌کند وهم ارائه می‌دهد و به نوعی مروج اسلام واقعی باشد، از سوی دیگر حماسه اربعین در ذیل توجهات امام حسین (ع) به خودی خود، انسان‌ساز است، یعنی تربیت‌کننده میلیون‌ها انسان آزاده با هر دین و مذهبی که قرار است در جهان نسل انقلابی را تشکیل دهد، مقصود همان نسل ظلم ستیز و استکبار ستیز و به همین دلیل است که در بایکوت خبری از سوی جهان غرب به سر می برد و نمی‌گذارند پیام آن به دیگر آزادگان جهان برسد.
به عنوان مثال فرهنگ سازی کار تشکیلاتی و نهادینه شدن امر تعاون و همکاری برای هدفی بزرگ، به خوبی در اربعین مشهود است و چراکه یکی از نقاط ضعف جبهه حق حقیقتا همین ناکارآمدی در کارهای تشکیلاتی و جمعی است، اما تعاون و همکاری فیزیکی و همدلی میان موکب‌داران و زائران امام حسین(ع) در اربعین آموزش عملی و میدانی برای فراگیری کار تشکیلاتی است. اجتماع اربعین تمرین تشکیلاتی بودن ولایتمداران و رشد کردن در تشکیلات است و اقامه حق در عالم و مستقر شدن ولی‌الله الاعظم (عج) در اوج قدرت در جهان نیاز به تشکیلات و نیروهای تشکیلاتی آماده دارد و ظهور وقتی محقق می‌شود که ما مهارت زندگی جمعی برآمده از تقوا در یک تشکل اجتماعی را داشته باشیم. موکب‌داران اربعین از هر قوم و ملیتی در کنار هم تعاون و همکاری برای حکومت جهانی حضرت حجه ابن الحسن(ع) این مهم را تمرین عملی می‌کنند و مانند رزمایش‌هایی که برای ایجاد آمادگی دفاعی و نظامی صورت میگیرد، خود را برای کاری بزرگتر آماده می‌کنند.
برخی معتقدند راهپیمایی اربعین صرفا تداوم یک حرکت تاریخی است تا یک تفکر، در حالی که شما آن را ابزاری برای ایجاد تمدن اسلامی می‌دانید، چگونه می‌شود میان این دو دیدگاه جمع کرد یا اینکه اساسا کدام درست است؟
گرچه اربعین حسینی یک واقعه تاریخی است، اما نمی‌تواند حرکتی صرفا نمادین و شعارگونه باشد. حرکت امام حسین (ع) بیان‌کننده تفکر فطری یعنی مبارزه با ظلم و استکبار است. قیامی علیه تفکرات طاغوتی و ملحدانه و ظلم به جایگاه ولایت که برای احیای دین بود، آنچه در خطبه‌های امام حسین (ع) از مدینه تا کربلا مشاهده می‌شود، جز این نیست و اکنون اربعین حسینی در واقع در روزگاری که جهان تشنه معارف است، مبلغ، مروج و احیا‌کننده دین اسلام است، در واقع اربعین تبیین‌کننده خط فکری اسلام به نوعی جهاد فرهنگی برای شناساندن اسلام بدون روتوش رسانه‌های غربی است. کسانی که در این حماسه از سراسر جهان شرکت می‌کنند، چهره واقعی اسلام را می‌بینند اسلامی سرشار از برادری و برابری، سرشار از صبر و استقامت، سرشار از مهرورزی و مودت، سرشار از ایثار و ازخودگذشتکی و انفاق، سرشار از تعاون و همکاری که همه این خصایص بر محور ولایت و رضایت الهی نه منافع فردی و یا حتی جمعی است و دقیقا برخلاف آنجه در غرب مشاهده می شود.
بنا برآنچه فرمودید اربعین حسینی در واقع زمینه ساز ظهور حضرت حجه بن الحسن ارواحنا فداه خواهد بود. به نظر شما سازو کار این زمینه سازی چگونه خواهد بود؟
به طور کلی اربعین در واقع تبلیغ حرکتی است که منطق آن، منطق حسین‌بن‌علی(ع)، منطق دفاع از حق و ایستادگی در مقابل ظلم و طغیان و گمراهی و استکبار است و این همان انگیزه‌ای الهی است که مورد تایید قرآن است و نهضت و انقلاب اسلامی ایران نیز به برکت همین مقصد الهی به پیروزی رسید و تداوم این حرکت عظیم قطعا برکات زیادی خواهد داشت که مهمترین آن بیداری جهان بشریت و آشکار شدن حقیقت قیام حسینی و نیز شناساندن الگویی حقیقی از امام حسین (ع) و یارانش برای مبارزه بشریت علیه استکبار و ظلم است و به فضل الهی پس از این آگاهی جهانی شاهد ظهور پرسرور حضرت ولی عصر(عج) باشیم، چراکه آن حضرت نیز در پنج ندایی که هنگام ظهور بیان می‌فرماید، خود را با نام جدش اباعبدالله(ع) معرفی کرده و متن ندایش نیز بیان وقایع تلخ واقعه عاشوراست، گویی قبل از ظهور همه عالم امام حسین (ع) را می‌شناسند که حضرت برای معرفی خود به نام جد غریبشان و ذکر مصائب حضرت تمسک می‌کنند. لذا به عقیده من، اربعین حسینی همان عرصه‌ای است که جهانیان قیام عاشورا را با کم و کیف آن خواهند شناخت وهنگام ظهور حضرتش، قیام مهدوی با شناخت قیام حسینی به سرعت فراگیر خواهد شد.
زهرا اسماعیلی، خبرنگار ایکنا
انتهای پیام
