قدمت 100 ساله عقد بالاسر حضرت

هنگامی‌که افراد از اقصی نقاط کشور به حرم مطهر رضوی مشرف می‌شوند، نقطه کانونی‌شان رسیدن به ضریح و زیارت آن بوده و شاید بسیاری از افراد تمرکزشان بر نمازخواندن، دعاکردن و... است، اما حرم مطهر امام رضا(ع) جاذبه‌های دیدنی بسیاری دارد که میراث فرهنگی و دینی ماست که ارزشمند هستند و باید آنها را بشناسیم و یکی از مرسوم‌ترین مراسم در مشهد در خصوص آیین ازدواج برگزاری عقد در قسمت فوقانی مرقد مطهر امام رضا(ع) است که قدمتی ۱۰۰ ساله دارد و علاوه بر مجاوران، زائران نیز مراسم عقد خود را در حرم امام رضا(ع) برگزار می‌کنند.

پیمان ازدواج یک پیمان مقدس و الهی است که موجب آسایش و آرامش انسان می‌شود و از این طریق افراد به زندگی بهتر و بیشتر دلبستگی پیدا می‌کنند و همین امر موجب تقویت روحیه امید، تلاش، خلاقیت و سیر به‌سوی پیشرفت و کمال انسان می‌شود، همچنان که خداوند در قرآن فرموده است: «وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً ۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ؛ از آیات خداوند این است که از خود شما همسرانی را آفرید تا بدان آرام گیرید و بین شما دوستی و مهربانی نهاد و اینها نشانه‌هایی است برای کسانی‌که اندیشه کنند»

از امام محمدباقر(ع) روایت شده که پیامبر(ص) فرموده است: «ما بین فی الاسلام بناء احب الی الله من التزویج؛ در اسلام بنایی بهتر از ازدواج در نظر خداوند بنا نشده است»، همچنین خداوند در قرآن می‌فرماید: «اَلرِّ‌جَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاءِ؛ مردان بر زنان سرپرستی دارند» و یا به تعبیری ایستادگانند در مقابل آنها یعنی آماده خدمت برای رفع مشکلات مختلف خانواده هستند و چون تهیه جا، مکان و وسایل و سایر لوازم زندگی افراد خانواده بر عهده آنهاست، به این جهت سرپرست خانواده خود هستند.

همچنین دین اسلام نسبت به امر ازدواج توصیه مؤکد کرده که اصل قناعت و ساده‌زیستی در آن رعایت شود و مخالفت خود را با هرگونه تجملات، توقعات و انتظارات بی‌پایه و اساس به صراحت اعلام می‌دارد.

برنامه‌های مهم آستان قدس رضوی در زمینه تسهیل ازدواج جوانان نیز در حال اجراست که از آن جمله می‌توان به اجرای طرح‌های «سبک زندگی رضوی و همسایه» اشاره کرد و این طرح از جمله برنامه‌هایی است که با هدف تحکیم بنیان خانواده مبتنی بر سبک و سیره زندگی حضرت رضا‌(ع) به‌مدت ۳ سال اجرایی می‌شود و اعزام زوجین به زیارت بارگاه منور رضوی از سراسر کشور از جمله برنامه‌های این طرح است.

اجرای طرح تسهیل‌گری ازدواج پایدار و آسان با عنوان «حسنا» از دیگر برنامه‌های آستان قدس رضوی در راستای ترویج و تسهیل ازدواج است که با هدف ترویج سنت نبوی ازدواج به ارائه خدمات مختلف برای جوانان می‌پردازد و این خدمات شامل اعطای هزاران فقره وام ازدواج به زوجین جوان، اعطای هزاران جهیزیه به زوجین جوان و محروم کشور، اعطای تسهیلات ویژه به زوجین فرزند اولی (به‌مدت سی‌ماه) در برخی نقاط محروم کشور، همکاری و ارائه تسهیلات ویژه به کاروان‌های ازدواج دانشجویی در قالب طرح «همسفر تا بهشت» و ساخت مسکن ویژه زوجین جوان است.

حوزه خانواده، جمعیت و جوانی جمعیت نیز یکی دیگر و از اصلی‌ترین دغدغه‌های تولیت آستان قدس رضوی است که در این راستا فعالیت‌های مختلفی در داخل و خارج حرم مطهر رضوی کلید خورده است. 

برگزاری مراسم عقد نو مزدوجین در حرم مطهر رضوی و ارائه خدمات مشاوره‌ای رایگان به‌مدت سه سال، برگزاری رویداد شکوه مادری برای مادران دارای سه فرزند و بیشتر، سرکشی شخص تولیت آستان قدس از خانواده‌های پرجمعیت، احداث بزرگترین مرکز درمانی ناباروری شمال شرق کشور در بیمارستان رضوی و همچنین آزادسازی بانوان زندانی جرایم غیر عمد و طرح های ویژه کارکنان با هدف فرزندآوری از مهمترین طرح‌های آستان قدس رضوی در حوزه خانواده، ازدواج و فرزندآوری است که اجرایی شده و استمرار دارد.

حرم امام رضا(ع) از دیرباز بهترین محل برای زوج‌هایی است که می‌خواستند زندگی مشترکشان را آغاز کنند و این اتفاق قرن‌هاست رخ می‌دهد و عاشقان امام رئوف در کنار مضجع نورانی و منورش با هم پیمان زندگی مشترک می‌بندند و این اتفاق مبارک طبق اسناد موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی قدمتی بیش از ۵ قرن دارد و البته سابقه ازدواج در حرم رضوی بیش از این‌هاست، اما اسناد موجود مربوط به ۵۰۰ سال اخیر است.

یکی از قدیمی‌ترین عقد‌نامه‌های حرم امام رضا(ع) عقدنامه‌ای است که تاریخ عقد در این قباله، روز چهارم ماه دوم سال ۹۹۰ هجری قمری ثبت و خطبه عقد توسط شیخ بهاءالدین محمد عاملی جاری شده است.

معروف‌ترین سند ازدواج موجود در مرکز اسناد آستان قدس رضوی مربوط به سند ازدواج گوهرشاد سلطان‌بیگم دختر سلطان شاهرخ افشار، سومین شاه سلسله افشاریه با امیر محمدخان یکی از قدیمی‌ترین و مشهورترین عقدنامه‌های این مرکز و این قباله به شکل لوله‌ای، سرشار از آرایه‌های ادبی و نثری دشوار است که در هنرهایی نظیر خطاطی،‌ نقاشی و تذهیب نیز جلوه‌گری می‌کند و تاریخ عقد در این سند ۱۱۹۵ هجری قمری ذکر و مهریه عروس در این سند، پنج هزار تومان نقد فضی تبریزی و جواهرآلات به میزان هزار تومان قید شده است.

از جمله برنامه‌های جالب آستان مقدس امام رضا(ع) برای ازدواج جوانان نیز تسهیل در شرایط برگزاری مراسم عقد است و در این خصوص قرائت خطبه عقد زوجین جوان در حرم مطهر امام رضا(ع) در قالب طرح «اجرای خطبه عقد بالاسر مبارک» برگزار می‌شود و یکی از مرسوم‌ترین مراسم در مشهد در خصوص آیین ازدواج، برگزاری عقد در قسمت فوقانی مرقد مطهر امام رضا(ع) است.

 به گفته پژوهشگران این رسم قدمت ۱۰۰ ساله داشته و علاوه بر شهروندان مشهدی زائران امام رضا(ع) نیز برای شگون این پیوند فرخنده مراسم عقد خود را در حرم امام رضا(ع) برگزار می‌کنند، این مراسم در صحن دارالحجه با حضور خانواده‌های عروس و داماد توسط عاقد شرعی انجام می‌شود که این طرح همراه با اهدای هدیه متبرک برگزار می‌شود و زوجین میهمان سفره متبرک امام مهربانی‌ها می‌شوند، همچنین برگزاری کلاس‌های سبک زندگی از دیگر برنامه‌های این طرح است که ویژه همه زوجین سراسر کشور اجرا می‌شود.

جوانان متدین زیادی هستند که برای توسل به امام معصوم در آغاز یک زندگی پر شور و متبرک کردن پیوند زناشویی با حضور در این مکان روحانی مراسم عقد خود را برگزار می‌کنند تا بدین‌وسیله با وارد کردن نام امام رضا(ع) به زندگی خود معنویت بخشیده و ساده‌زیستی را سرلوحه زندگی خود قرار دهند.

نحوه اجرای عقد در حرم امام رضا(ع)

در خصوص نحوه اجرای مراسم عقد در بارگاه مقدس رضوی باید گفت که زوجین پس از اینکه ثبت‌نام می‌کنند و تأیید نهایی صورت می‌گیرد، پذیرش از طرف این مجموعه انجام می‌شود و عروس و داماد به همراه اعضای درجه یک در روز و ساعت مقرر به رواق دارالحجه محل دائمی برگزاری عقد بالا سر حضرت مراجعه کرده و عقد توسط عاقدی معتبر و شرعی جاری می‌شود و برای ثبت رسمی این محرمیت باید به دفاتر ثبت ازدواج مراجعه کنند.

مدارک لازم برای عقد در حرم امام رضا(ع) شامل شناسنامه و کارت ملی دختر و پسر، شناسنامه و کارت ملی پدر دختر و در صورت نبود یا فوت پدر ارائه گواهی فوت و یا وکالت‌نامه محضری و ارائه برگه آزمایش‌های مربوطه پیش از ازدواج است.

ثبت‌نام عقد بالا سر حضرت از طریق مراجعه به سایت رسمی حرم مطهر https://kouthar.razavi.ir/aghd/ است. تکمیل فرم ثبت‌نام با توجه به اطلاعات شخصی فرد و طرف مقابل، اطلاعات پدر دختر، تعیین مهریه و بارگذاری مدارک شناسایی، درخواست نوبت با توجه به بازه زمانی انتخابی شما، یادداشت کردن کد رهگیری، ارائه کد رهگیری به همراه اصل شناسنامه زوجین و پدر دختر به پذیرش رواق شیخ طوسی، مراجعه حضوری با توجه به تاریخ تعیین شده در فرم ثبت‌نام و گرفتن نوبت برای برپایی عقد محضری در حرم امام رضا(ع) است.

در این مکان سفره عقدی درخور چیده شده و آن دسته از افرادی که قصد برگزاری مراسم عقد در این مکان مقدس را دارند مراحل ثبت‌نام را انجام داده و به‌صورت کاملاً رایگان با حضور در این مکان مراسم عقد خود را در جوار بارگاه منور رضوی برگزار و زندگی مشترک را با نام خدا و عنایت امام مهربانی‌ها آغاز می‌کنند، البته مرسوم است که برای شگون و تشکر از عاقد مبلغی به‌عنوان شیرینی از سوی خانواده‌های زوجین در نظر گرفته می‌شود.