تحقق عدالت نیازمند مشارکت همگانی است
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری با تاکید بر نقش محوری امام در هدایت جامعه اسلامی، عدالت را امری همگانی دانست و ناامیدی را آفتی برای جامعه توصیف کرد.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدجعفر منتظری، رئیس دیوان عالی کشور امروز ۶ خردادماه در همایش حق و عدالت که در محل دانشکده اقتصاد و علوم دارایی دانشگاه فردوسی مشهد برگزار شد، اظهار کرد: اینگونه محافل و مجالس برای بنده ارزشمند است، زیرا انسان وضعیت دستگاه قضا را از زبان دیگران می‌شنود و بر معلومات ما افزوده می‌شود تا اشکالات خود را ببینیم، بشنویم و برای حل آن تلاش کنیم.
وی ضمن تسلیت شهادت امام جواد (ع)، افزود: سعی کنیم زندگی خود را متصل به خاندان عصمت و طهارت قرار دهیم، این افراد کشتی‌های نجات هستند. شمایی که به صورت مجاور یا زائر در اینجا هستید، از محضر امام هشتم کسب فیض کنید. روایتی از امام رضا به همین مناسبت بیان شده که جایگاه امامت را تبیین می‌کند، چهار پایه و عنوان را امام دارا است، ابتدا امام ضمام‌الدین است، ضمام افساری است که موجود حیات‌دار را با آن حرکت می‌دهند، موجود زنده در مسیر درست و صراط مستقیم باید حرکت کند و اگر ضمام دین به دست امام نباشد، انحرافاتی پیش می‌آید که مردم بعد از پیامبر گرفتار آن شدند.
امام؛ ضامن هدایت و عدالت در جامعه اسلامی
رئیس دیوان عالی کشور بیان کرد: دومین وصف امام این است که جامعه و امت اسلامی نیازمند یک نظام است، عالم در همه حوزه‌ها مبتنی بر نظام حرکت می‌کند و اگر نظام در عالم نباشد همه چیز از بین خواهد رفت، از کوچک‌ترین موجود در عالم هستی تا بزرگ‌ترین آن بر اساس یک نظام حرکت می‌کنند، امام نظام‌المسلمین است. اگر مردم مسلمان بخواهند دچار اضمحلال نشوند، محور آن امام است.
منتظری با اشاره به اینکه امام موجب آبادانی دنیا می‌شود، بیان کرد: عدل را چه کسی جز امام می‌تواند توصیف، تبیین و اجرا کند؟ دنیا اگر بر اساس عدالت اجرا شود، دچار مشکل نخواهیم شد. در دنیا فریاد حقوق بشر می‌زنند و آن را لگدمال می‌کنند. وضعیتی که دنیا به آن گرفتار است، ناشی از عدم وجود امام صالح و عادل است.
وی با اشاره به عنوان همایش «حق و عدالت» تصریح کرد: انتظار شنیدن ناامیدی از دانشجو درست نیست، مدینه فاضله را مردم باید بسازند، اعضای جامعه باید آن را بسازند. تمام ما در خوبی و بدی‌های جامعه سهیم هستیم، اشکال ما این است که مشکل را گردن دیگران می‌اندازیم. مجموعه کشور بهم پیوسته است، عدالت را همه باید اجرا و عمل کنند.
رئیس دیوان عالی کشور اظهار کرد: زمان قبل انقلاب را شما شاهد نبودید، بنده در دوران قبل انقلاب طلبه بودم، بنده متوجه تفاوت زمان قبل و بعد انقلاب به خوبی می‌شوم، این اوضاع قابل مقایسه نیست. من که امروز دیوان عالی کشور هستم، روزگاری تنها طلبه بودم، زمانی که وارد دستگاه قضا شدم از دادگاه پایین شروع کردم. امید، سلامت و عدالت را باید خود ما ایجاد کنیم. قیامت سهم ما از تحقق عدالت را خواهند خواست.
منتظری با بیان اینکه در زندگی خود اجازه ندهید که ناامیدی راه یابد، تصریح کرد: بدترین آفت برای جامعه ناامیدی است. در روایت می‌گویند «اگر امید نباشد هیچ کشاورزی آب به درخت و هیچ مادری شیر به فرزند خود نمی‌دهد». یکی از افتخارات این نظام این است که افراد به سراغ رهبر رفته و گلایه خود را بیان می‌کنند، در کدام نظام و در چه کشوری می‌توان به زندگی امیدوار بود؟ چرا قدر نعمت را نمی‌دانیم و سهم خود را در تحقق عدالت و جامعه خوب نمی‌دانیم؟
دانشگاه‌ها موظف به تربیت قضات تراز انقلاب هستند
وی با بیان اینکه در دستگاه قضایی اشکالات فراوان داریم، ادامه داد: بخشی به نیروی انسانی، قوانین و مقررات، مسائل فرهنگی و... مرتبط است. قوه قضائیه در قانون اساسی چند وظیفه دارد، مهم‌ترین رکن دستگاه قضایی قاضی است که در دانشگاه و حوزه باید تربیت شود. رئیس دانشکده حقوق چقدر قاضی متناسب با نظام جمهوری اسلامی تربیت کردید؟ در سال چند نفر قاضی نمونه، با تقوا و پاکدامن بر پست کرسی قضاوت نشاندید؟ دانشکده‌های حقوق باید خود را مکلف بدانند که قاضی در تراز نظام جمهوری اسلامی تربیت کنند.
رئیس دیوان عالی کشور بیان کرد: دانشگاه فردوسی چقدر دغدغه دارد که در سال قاضی با شخصیت و خدمتگزار صدیق مردم تربیت کند؟ قوه قضاییه دو طریق قاضی استخدام می‌کند، ابتدا آزمون و به صورت معمولی و دیگری طلبه و دانشجویان نخبه است. امسال از دانشکده حقوق دانشگاه فردوسی ۱۰ دانشجو فارغ‌التحصیل نخبه معرفی کنید، ما بدون درنگ آن را می‌پذیریم. قوه قضائیه نخبه‌گزینی می‌کند. در دانشکده حقوق مشهد در سال دانشجوی نخبه با امتیازات خود معرفی کنید تا پذیرفته شوند.
منتظری اظهار کرد: قوه قضاییه افتخارات بزرگی را انجام داده است اما قطعا مشکلات و مشکلاتی نیز دارد، اما همیشه نیمه خالی لیوان را نبینید. در دانشگاه ما افتخارات زیادی داریم، چقدر از پیشرفت علمی تعریف شده است؟ در حوزه و رشته‌های گوناگون دانشجویان افتخار آفریدند. ما پیشرفت‌های بسیار در حوزه‌های مختلف داشتیم، اما وقتی دورهم می‌نشینیم تنها عیوب را بیان می‌کنیم. بنده تا حدودی اشکالات دیوان را می‌دانم که چیست و باید آن را برطرف کنیم اما یک‌شبه نمی‌توان آن را رفع کنیم. اشکالاتی وجود دارد که زمان می‌برد.
وی با بیان اینکه باید برنامه باشد تا داعی و محرک مشکلات را حل کند، افزود: بنده اشکالات را تا حدودی می‌دانستم و بعد با همکاری دوستان برای رفع مشکلات تلاش کردم، اولین مشکل کثرت ورودی به دیوان است. ما ۵۰ شعبه دیوان داریم، در اردیبهشت حدود ۱۲ هزار ورودی داشتیم یعنی میانگین در هر شعبه حدودا ۲۴۰ ورودی داشتیم. یک قاضی ۷۰ ساله در دیوان چقدر می‌تواند در روز پرونده رسیدگی کند؟ قاضی جوان که نمی‌تواند به دیوان برسد، جایگاه دیوان باید قضات با تجربه ۳۰ سال باشد.
رئیس دیوان عالی کشور ادامه داد: ما گفتیم یکی از راه‌های رفع اشکال ورودی سرسام‌آور این است که ورودی خود را کم کنیم، دیوان یک مرجع عالی است و دعاوی مهم باید به دیوان برود. ما می‌توانیم ورودی دیوان را کاهش دهیم، بلافاصله دوستان ما چند ماده اصلاح قانون پیشنهاد دادند. در مجلس قبلی این لایحه‌ها ارائه که در کمیسیون تصویب شد و به صحن علنی رفت، اما با تمام شدن مجلس قبل به نتیجه نرسید و در مجلس جدید پیگیر این موضوع بودیم اما هنوز این دو ماده ما در نوبت است.
منتظری بیان کرد: برخی پرونده‌ها نیاز نیست به تهران بیاید و در شهرستان مردم برای حل آن می‌توانند اقدام کنند. همه موارد دست دستگاه قضایی نیست، برخی موضوعات نیازمند کار از لحاظ علمی و حقوقی است، کارگروه حقوقی، کیفری، مواد مخدر و خانواده را تشکیل دادیم، ما در دستگاه قضا خیلی مشکل داریم که برخی به درون دستگاه قضا و برخی به بیرون آن مرتبط است.
وی با اشاره به تشکیل دادگاه صلح تصریح کرد: دادگاه صلح نیازمند اعتبار و بودجه و قاضی است، مکلف کردند که این دادگاه باید تشکیل شود. باید همگی باهم تعامل و هم‌افزایی داشته باشیم، یکی از معضلات جدی ما دعاوی خانوادگی است. آمار ما در دیوان عالی کشور، مسائل حقوقی و پرونده کیفری یک طرف و دعاوی خانواده یک طرف است، دعاوی خانواده بیشتر از دعاوی حقوقی و کیفری است.
فضای مجازی و تهدیدهای اخلاقی خانواده‌ها
رئیس دیوان عالی کشور تصریح کرد: باز بودن دریچه جهنم غرب برای زندگی ما، دعاوی خانواده زیاد شده است، در دوران آقای روحانی گفتیم فضای مجازی را مدیریت کنید، گفتند شما می‌خواهید فیلتر کنید. چندین پرونده ما بخاطر فساد در فضای مجازی است، زمانی که دریچه برای فساد اخلاقی باز باشد، اعتقادات مردم را از بین می‌برند، گلوله میدان جنگ که به سینه فرزندان ما می‌خورد امروز گلوله فساد اخلاقی به اتاق خواب بچه‌های ما راه یافته است.
منتظری گفت: چندسال پیش رهبر شبیخون فرهنگی را گفتند اما اعلام شد شما می‌خواهید فیلتر کنید، بارها گفتیم بدانید چه فسادی در پیش است و باید آن را مدیریت کنید. رهبر گفتند باید شبکه ملی ایجاد شود، و در نهایت این اقدام عملی نشد. درد زیاد است اما ما ناامید نیستیم، در کنار ریزش ما رویش فراوان داریم، امروز کشور پیشرفت زیاد داشته اما نباید به اشکالات بی‌توجه باشیم. بنده ارتباط بین دانشگاه و حوزه قضا را ضروری می‌دانم.
وی بیان کرد: اولین همایش روسای دادگستری بعد انقلاب را در روزهای آتی در مشهد داریم، ما دو موضوع قرار دادیم که به آن مبتلا هستیم، اصل ۱۶۱ قانون اساسی دیوان عالی کشور به دو امر مکلف کرده است ابتدا نظارت صحیح قانون و ایجاد وحدت رویه قضایی است، نظارت دیوان از ابتدای انقلاب تا کنون را قبول نداریم. ما چگونه باید بر اجرای صحیح قانون در محاکم نظارت کنیم؟ اگر با ابزار لازم و امکانات بتوانیم این مسئله را تبیین کنیم، بخش قابل توجهی از اشکالات رفع خواهد شد.
رئیس دیوان عالی کشور تصریح کرد: قبول دارم دادگاه گاهی رفتار نامناسب دارد و رأی اشتباه می‌دهد؛ چه پیشنهادی می‌دهید در دیوان عالی کشور نظارت صحیح بر اجرای قانون داشته باشیم؟ موضوع دوم ایجاد وحدت رویه است، اگر ۵ میلیون پرونده در طول سال داشته باشیم، چه تعداد آن به دیوان می‌آید؟ ۱۰۰ هزار پرونده. ما باید راهکاری بیاوریم که دیوان عالی کشور با توجه به ابزار نوین که در اختیار دارد، نظارت خود را به ۵۰ درصد آرا توسعه دهد. شما پیشنهاد دهید که چگونه نظارت کنیم تا به ۵۰ درصد نظارت داشته باشیم؟
منتظری ادامه داد: وحدت رویه از ابتدای انقلاب اینگونه بوده که دو رأی متعارض پیدا می‌کنند، به دیوان می‌آورند که بررسی شود و به هیئت عمومی برای بحث می‌رود، هیئت عمومی حدود ۱۴۰ نفر هستند، آنچه در اصل ۱۶۱ آمده که یکی از وظایف دیوان وحدت رویه است، اینگونه است. ما وحدت رویه را باید از قالب کوچک بیرون بیاوریم، چه کار کنیم در فرایند رسیدگی وحدت باشد و اختلاف بین رویه دادگاه‌ها نباشد؟
وی تصریح کرد: در هیئت عمومی وحدت رویه از اساتید و وکلا دانشگاه حقوق دعوت کردیم، از شما نیز دعوت خواهیم کرد تا روش بحث را ببینید. بنده حجت شرعی دارم، زمانی که در بانک مرکزی بودم فریادهایی زدم تا جلوی ربا را بگیرید، بعد از شرک، بزرگ‌ترین گناه ربا است. هیچ انسان مسلمانی که معتقد به خدا باشد نباید از ربا دفاع کند، نکته بعد اینکه برخی مطالب ربا در بانک، ربا نیست، یک قرارداد شرعی و قانونی است، اگر در قالب قانون و دستورالعمل که بانک‌ها موظف هستند، رعایت کنند، ربا نیست.
رئیس دیوان عالی کشور گفت: نقدهایتان توأم با پیشنهاد اصلاحی باشد. بحث نظارت، وحدت رویه و خانواده سه بحث مدنظر ما است. ما کارگروه‌هایی داریم که افراد توانمند دارد، در هر حوزه به کارگروه مراجعه کرده و نظر خود را برای ما بیان کنید. در حوزه خانواده مشکلات عدیده داریم، تک‌تک خانواده‌ها باید بیماری و درمان آن را بشناسند.
