رابطه انسان با خداوند در قرآن یک رابطه ذاتی و وجودی است
امام جمعه مشهد گفت: همواره خداوند در قرآن رابطه‌ای را که با انسان برقرار می‌کند یک رابطه ذاتی و وجودی است که آن را یک رابطه بی‌واسطه می‌دانیم.
به گزارش ایکنا از خراسان رضوی، آیت‌الله سیداحمد علم‌الهدی، نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی، شامگاه 27 فروردین‌ماه در دومین جلسه از سلسله جلسات تفسیر سوره ابراهیم که از طریق رادیو زیارت پخش شد، اظهار کرد: از مباحث مقدماتی تفسیر سوره مبارکه ابراهیم یکی از مباحثی که باید به آن اشاره کرد، بحث خواص این سوره است. ما در سوره‌های قرآن روایاتی داریم که برای هر سوره‌ای سلسله خواص تکوینی و طبیعی را بیان می‌کند. اینجاست که این سؤال ایجاد می‌شود که موضوع خواص سوره چیست و چگونه یک سوره دارای یک سلسله اثرگذاری‌های خاص در امور ساختاری انسان‌ها و در شئون تکوینی است؟
وی بیان کرد: این مسئله احتیاج به مقدمه‌ای دارد که این مقدمه دارای دو مطلب است. مطلب اول اینکه قرآن کتابی است که خداوند نازل کرده و تا قیامت برای بشر است. قرآن بر پیغمبر(ص) که نازل شد و خداوند ایشان را حامل و ناقل قرآن قرار داد تا قرآن را برای بشریت ابلاغ کند، اما مخاطب خداوند در قرآن همه انسان‌ها تا روز قیامت هستند. بنابراین همه زندگانی انسان‌ها در جوامع مختلف، ملل گوناگون و در موقعیت‌های متفاوت در شرایط جهانی فردی و اجتماعی به قرآن مربوط می‌شود و قرآن درباره همه مسائل انسان‌ها در همه زمان‌ها مباحثی را بیان کرده است.
نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی ادامه داد: در حقیقت اینگونه نیست که بگوییم قرآن تنها برای یک قضیه برای عده‌ای از مردم و در یک شرایط خاصی نازل شده، بلکه ما باید در همه زمان‌ها و همه مسائل زندگی خود به قرآن مراجعه کنیم، چرا که مخاطب خداوند، ما انسان‌ها هستیم.
علم‌الهدی اظهار کرد: در اینجا روایتی از وجود امام صادق(ع) نقل شده که ابوبصیر از ایشان نقل کرده است که ایشان فرموده‌اند «هنگامی‌که خداوند یک آیه‌ای را در یک زمانی نازل کرده که مربوط به یک فرد و جریانی است و آن فرد و جریان از بین می‌رود، اگر آیه مختص او باشد پس آیه هم از بین رفته است و تمام شده، اما این در حالی است که قرآن زنده و باقی است. البته شاید زمانی‌که این آیه نازل شده به فرد و یا جریانی اشاره داشته باشد، اما مصادیق دیگری هم وجود دارد که این آیه برای آن‌ها نازل شده است». پس بر اساس این روایت متوجه می‌شویم که قرآن در همه زمان‌ها زنده است و مصادیق قرآن نیز همه افراد را در بر می‌گیرد و راهنمایی و هدایت قرآن برای همه انسان‌هاست.
خداوند برای برقراری رابطه با انسان در وجود انسان نفوذ می‌کند
وی بیان کرد: از طرفی نیز مطلب دومی که درباره قرآن وجود دارد این است که ارتباط خدا در قرآن با مردم اینگونه نیست که تنها خداوند حرف بزند و مردم بشنوند، بلکه ارتباط خدا با انسان در قرآن یک ارتباط ذاتی و وجودی است.
امام جمعه مشهد اضافه کرد: در حقیقت این ارتباط بدین صورت است که خداوند این ارتباط را از طریق گفتن و شنیدن برقرار نمی‌کند، بلکه این ارتباط به گونه‌ای است که خداوند در وجود انسان نفوذ می‌کند و اینگونه نیست که ما با خواندن قرآن به بیانات و فرمایشات خداوند گوش دهیم، بلکه با خواندن این آیات تحت نفوذ و تحت تأثیر کلام خداوند قرار می‌گیریم.
علم‌الهدی تصریح کرد: لذا قرآن در وجود انسان‌ها نفوذ دارد و انسان تحت تأثیر قرآن قرار می‌گیرد و از این‌رو به وجود خداوند وابسته هستند و این ارتباطی که بشر با خداوند دارد را ارتباط بی‌واسطه می‌نامیم، چرا که اگر این ارتباط از طریق گفتن و شنیدن بود یک ارتباط با واسطه به شمار می‌رفت.
وی ادامه داد: این در حالی است که در زمان پیامبر(ص) افرادی بوده‌اند که با وجود اینکه منکر قرآن و رابطه پیغمبر اکرم(ص) با خدای متعال می‌شدند و در مقابل قرآن قرار می‌گرفتند، اما در عین حال قرآن در وجود آن‌ها نفوذ می‌کرد، دل آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌داد و دل و مغز آن‌ها را تا حدودی تسخیر می‌کرده است.
نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی بیان کرد: در تاریخ صدر اسلامی افرادی بوده‌اند که در مقابل قرآن خواندن پیامبر(ص) شدیداً تحت تاثیر رسول‌الله قرار می‌گرفتند. امروز هم قطعاً پیش می‌آید که اگر قرآن در هر جایی تلاوت شود در دل برخی از افراد نفوذ خواهد کرد، اما این در حالی است که آن افراد باز هم منکر قرآن خواهند شد.
علم‌الهدی بیان کرد: پس این اثر و نفوذی که در آیات قرآن می‌بینیم مربوط به ارتباط ذاتی و وجودی خداوند با انسان‌هاست. خدا در این ارتباط وجودی و ذاتی واسطه ندارد. در دعای ابوحمزه ثمالی خوانده می‌شود که «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَدْعُوهُ فَيُجِيبُنِي وَ إِنْ كُنْتُ بَطِيئاً حِينَ يَدْعُونِي؛ وَ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَسْأَلُهُ فَيُعْطِينِي وَ إِنْ كُنْتُ بَخِيلاً حِينَ يَسْتَقْرِضُنِي» که به معنای حمد برای خداست و هروقت بخواهم خدا را برای حاجتم صدا می‌زنم و حاجتم را می‌دهد و در صدا زدن خدا هم احتیاج به واسطه ندارم و بدون واسطه خدا را صدا می‌زنم است. در واقع همانگونه که وقتی ما می‌خواهیم با خداوند رابطه برقرار کنیم آن جریان قلبی که بین خدا و انسان برقرار می‌شود را هیچکس نمی‌تواند درک کند که این رابطه انسان با خدا چگونه شکل می‌گیرد.
وی اظهار کرد: بنابراین در ارتباط وجودی خدا با انسان دلالت می‌کند که قرآن غیر از بیان الفاظ یک نفوذ و تأثیر دیگری هم در ذات‌ها، وجودها، اشیا و در حقایق دارد که از همین‌جا خواص قرآن و سوره‌های قرآن مورد توجه قرار می‌گیرد.
امام جمعه مشهد اظهار کرد: از این‌رو با وجود این دو مطلب می‌توان نتیجه گرفت که بنده خدا هنگامی‌که قرآن می‌خواند غیر از آنکه کلام خدا را تلاوت می‌کند، متوجه معانی این الفاظ کلام خدا است که بر همین اساس یک رابطه‌ای بین او و خدا برقرار شده که ذات مقدس پروردگار با آیات قرآن در او نفوذ می‌کند و او تحت تأثیر این رابطه ذاتی و وجودی با خدا قرار می‌گیرد.
تأثیر قرآن بر وجود انسان
علم‌الهدی بیان کرد: بنابراین خواندن قرآن و توجه به قرآن در وجود انسان اثر می‌گذارد و برای همین روایت آمده است که قرآن برای مؤمنان شفا است. در حقیقت این روایت بدین منظور است که قرآن بر اساس نفوذی که در وجود انسان دارد بسیاری از بیماری‌ها و پلیدی‌ها را از بین می‌برد. از این‌رو روایاتی که در خصوص خواص سوره ابراهیم از وجود پیامبر اکرم(ص) و امام صادق(ع) نقل شده را با توجه به همه نکاتی که به آن‌ها اشاره شد، بیان خواهم کرد.
وی اظهار کرد: روایاتی مربوط به خواص سوره ابراهیم در کتاب شریف تفسیر قرآن جلد چهارم، صفحه 305 نقل شده است. روایت اول را مرحوم صدوق نقل می‌کند و می‌گوید که امام صادق(ع) فرموده‌اند «هرکس دو سوره ابراهیم و حجر را در هر جمعه‌ای در یکی از نمازهای خود بخواند، به گونه‌ای که در رکعت اول پس از سوره حمد سوره ابراهیم و در رکعت دوم پس از حمد سوره حجر را بخواند، دچار تنگدستی و فقر نمی‌شود و هیچگاه به بیماری‌های روانی و دیوانگی مبتلا نخواهد شد».
نماینده ولی‌فقیه در خراسان رضوی بیان کرد: روایت دیگری از پیامبر(ص) نقل شده که ایشان فرمودند «هرکس سوره ابراهیم را قرائت کند خداوند متعال به او به اندازه همه افرادی که بت پرستیدند و بت نپرستیدند حسنه می‌دهد».
انتهای پیام
